Het CP congres in maart: een spannend spektakel

Op 11 maart 2023 vond het congres van Communistisch Platform (CP) weer plaats, dit keer online. Dit congres zou in eerste instantie enkel in het teken staan van het ROOD-bestuursprogramma van de kandidaten van CP en was als extra tussentijds congres bedoeld. Ontwikkelingen binnen en buiten de organisatie zorgden echter al snel voor meer om te bespreken en felle discussie, waarvan we met dit artikel verslag doen.

Echter zorgden ontwikkelingen in aanloop naar dit extra congres ervoor dat er uiteindelijk meer op de agenda kwam te staan. Het CP-bestuur had namelijk voorafgaand aan het congres een verklaring uitgebracht over de oorlog in Oekraïne en onze houding tegenover sociaal-imperialisme. Deze verklaring zorgde nogal voor wat commotie in en rondom de organisatie. De verklaring sprak immers over mensen waar wij mee samenwerkten in de Socialisten als “verraders” omdat zij een pro-imperialistisch standpunt innamen inzake de oorlog in Oekraïne. 

Verschillende CP-leden waren het niet persé oneens met de kritiek op linkse stromingen die naar voren kwam in de verklaring, maar hadden wel veel aan te merken op hoe deze verklaring de kritiek formuleerde. Ook vond men dat de manier waarop deze politieke interventie in de Socialisten en de beweging als geheel was georganiseerd te wensen overliet. 

Om hier wat aan te doen gingen verschillende CP-leden om de tafel om voorstellen te schrijven voor het congres. Als Communistisch Platform hebben wij, in tegenstelling tot veel andere radicaal-linkse groepen zoals Revolutie (IMT) of de Communistische Jongerenbeweging, het recht voor leden om zichzelf in tendensen of facties te organiseren. Dit zijn permanente of tijdelijke groepen gelijkgezinde leden die gezamenlijk een standpunt in de organisatie willen wijzigen of samen na willen denken over de koers van de organisatie. 

Wij vinden dit recht een belangrijk onderdeel van onze ledendemocratie en pleiten hier ook voor in de organisaties waar we actief zijn, zoals de Socialisten en ROOD. Voorafgaand aan ons congres pasten verschillende leden van ons dit recht ook in de praktijk toe door over de Oekraïneverklaring een tijdelijke groep te vormen wiens mening afweek van die van het bestuur.

Tijdens het schrijven van de voorstellen werd er door de groep, op Telegram verenigd onder de noemer “Uniting a Motley Band”, allereerst voorgesteld dat de verklaring herschreven moest worden door henzelf via een actuele motie van afkeuring op het congres. De verwachting was namelijk dat het bestuur niet een verklaring ging herschrijven waar ze het zelf nog steeds geheel mee eens was en achter stond. Hierop kwam er uit het bestuur de reactie dat men deze vorm van uitvoering ondemocratisch vond. Na discussie tussen de gevormde groep en het bestuur werd er een dag voor het congres besloten toch een tekst uit te schrijven die toegevoegd kon worden aan de Oekraïneverklaring, zodat het congres ook daadwerkelijk kon zien over welke alternatieve tekst zij zouden stemmen, al liet dit helaas niet echt tijd voor amendering toe. Zo werd er toegekomen aan de kritiek dat het laten herschrijven van een bestuursstuk door willekeurige motie-indieners ondemocratisch zou zijn. 

Op het congres werden zo twee voorstellen ingediend omtrent de Oekraïneverklaring, die allebei voortkwamen uit de groep kritische leden. Allereerst was dit een voorstel om een kritische inleiding toe te voegen aan de verklaring met meer context en duiding van ons standpunt als CP. ¹ Daarnaast werd er ook een motie van afkeuring ingediend over het handelen van het bestuur omtrent de publicatie van de verklaring. ². De discussie die hierover volgde lichten we later in dit verslag toe, maar eerst nog even wat er verder op het programma was gezet.

Als Communistisch Platform zijn we actief in het project van de Socialisten waarin we ons inzetten voor het aannemen van een communistisch programma voor de organisatie. Hierbij nemen wij ons eigen programma als uitgangspunt ³ Over hoe we dit moesten realiseren waren echter verschillende meningen ontstaan. Een groot deel van CP had inmiddels geconstateerd dat de huidige programmadiscussie in de Socialisten te snel ging en het conceptprogramma wat er nu lag niet breedgedragen genoeg was. Hiermee dreigt het project uit elkaar te vallen door het niet helder genoeg uitkristalliseren van meningsverschillen. Om hier onze koers op aan te passen werd er op dit congres  een resolutie ingediend die ervoor pleitte dat wij als CP ons gingen inzetten voor het op een later moment aannemen van een programma in de Socialisten en het daarmee verlengen van de discussie. ⁴

Tot slot speelde er ook de kwestie van het ROOD-bestuur, waar dit congres oorspronkelijk voor was geagendeerd. Als leden van CP zich willen kandideren voor landelijke politieke posities, dan doen zij dit namens de gehele organisatie. Zo garanderen we dat we als CP als één democratische eenheid blijven werken en gezamenlijk onze communistische koers in de arbeidersbeweging kunnen brengen. Onze bestuurskandidaat had eerder al zijn kandidatuur goed laten keuren door het congres, maar op dit congres moest ook het programma op basis waarvan hij zich kandidaat stelde ter stemming worden gebracht. ⁵  CP kiest zo welke vertegenwoordigers van hen zich in de organisaties kandideren waar CP actief is en of hun platform in lijn is met de principes van onze organisatie. 

Wij denken dat juist deze collectieve ideeënvorming en kandidaturen ten bate komen aan de democratische werking van organisaties als de Socialisten en ROOD. Door in grotere groepen en collectieven na te denken over onze koers kunnen we politiek naar een hoger niveau tillen. Het idee dat kandidaten die zich niet namens een factie kandideren “onafhankelijk” zijn is volgens ons een illusie; eenieder is een product van zijn omstandigheden en laat zich door groepen en individuen om zich heen beïnvloeden. Dat wij die invloed bij CP vastleggen zorgt soms wel eens voor ongemak maar legt enkel het bestaande beïnvloedingsproces formeel vast. 

Het congres had zo een goed gevulde agenda, met niet enkel de discussie over de Oekraïneverklaring die op het spel stond, maar ook die over het Socialistenprogramma en de kandidatuur in ROOD. 

Oekraïne en motie van afkeuring

De belangrijkste discussie van de dag was natuurlijk die over de Oekraïne-verklaring. Voorafgaand aan het congres liepen de gemoederen in de organisatie hoog op. Over en weer werd er in onze Telegramkanalen heftig gediscussieerd over de ingediende voorstellen en de reacties van het bestuur. Uiteindelijk bleek de discussie op het congres een stuk gemoedelijker en inhoudelijker omdat er ook van tevoren al wijzigingen waren aangebracht in de ingediende voorstellen. 

Het CP-bestuur gaf aan nog altijd achter de verklaring te staan en vond deze verklaring duidelijke politieke scheidslijnen trekken. Zij zagen het als een goede aftrap van de discussie in de Socialisten die als doel had om dingen los te maken en ons te onderscheiden van “sociaal-imperialistische” groepen en individuen. Het “probleem” van de felle verwoordingen in de verklaring werd genuanceerd met het feit dat we ons als CP altijd fel hebben uitgesproken tegen opportunistische krachten op links en dit een belangrijk onderdeel is van onze politiek. We moeten ons vooral niet te veel laten leiden door wat bestaand links over onze verklaringen vindt en er niet voor terugdeinzen fel in te gaan tegen ideeën die wij als verkeerd beschouwen, aldus het bestuur. Daarnaast benoemden verschillende bestuursleden dat het onduidelijk was waar de motie van afkeuring per sé tot moest leiden, aangezien de tekst erg algemeen was en volgens hen niet concreet maakte wat het bestuur in de toekomst anders moest doen, zodat niet duidelijk meer zou zijn op basis van welk mandaat zij de organisatie moesten besturen. 

De motie-indieners stelden hier tegenover dat de verklaring niet goed was onderbouwd en daarmee een slechte aftrap van een polemiek vormde. Men was het niet per sé oneens met de inhoud van de verklaring, maar stelde dat deze zonder serieus politiek voorbereidend werk was gepubliceerd en zo onze positie in de beweging schaadde. Het idee dat de verklaring de discussie zou aanwakkeren werd weerlegd met het argument dat de discussie in de Socialisten nu vooral ging over de toon en niet over de ideeën die wij naar voren willen brengen. 

Wat betreft het doel van de motie van afkeuring benoemden de indieners vooral dat in de toekomst dit soort scherpe verklaringen moeten worden voorzien van meer context en er meer voorbereidend politiek werk moet worden gedaan om onze standpunten te verhelderen. Een voorbeeld van hoe we dit in het verleden goed hadden gedaan was volgens de indieners de tekst: “Stellingen over de SP” die als doel had sympathisanten in de Socialistische Partij te informeren over onze visie op de partij. ⁶

Na een lange discussie werd de motie van afkeuring aangenomen met 18 stemmen voor, 6 stemmen tegen en 1 onthouding. Na het aannemen van de motie van afkeuring heeft het bestuur kort de vergadering geschorst om de gevolgen van de motie met elkaar te bespreken. Het bestuur heeft toen gekozen om naar aanleiding van de motie van afkeuring niet op te stappen, ook omdat het duidelijk was dat de indieners alleen dit specifieke handelen van het bestuur afkeurden, maar verder geen wantrouwen koesterden tegenover de bestuursleden en hun mandaat niet ter discussie stelden. Ook was het inmiddels duidelijk geworden wat de indieners met de motie van afkeuring wilden, namelijk vooral meer context en voorbereidend werk bij toekomstige verklaringen. 

De andere motie over het herpubliceren van de verklaring met een inleidende tekst die meer toelichting geeft werd ook aangenomen met 19 stemmen voor, 4 stemmen tegen en 2 onthoudingen ⁷. Deze tekst gaf de verklaring volgens de indieners meer verdieping. Inhoudelijk kwam de lijn in de inleiding overeen met die in de oorspronkelijke verklaring. De nieuwe verklaring nam zo geen afstand van de kritiek op sociaal-imperialisme, maar verduidelijkte de analyse van de organisatie, welke gevolgen dat heeft op samenwerking en nam expliciet afstand van het idee dat de originele tekst op zou roepen tot royement van opportunistische stromingen. Deze zaken waren volgens de indieners in de originele verklaring niet genoeg verduidelijkt en werden zo wel ondervangen. 

Socialisten en tijdspad

Het andere discussieonderwerp was de Socialisten en de weg naar het programma.. Hiervoor is een programmacommissie in Socialisten aan het werk gezet en er zijn al eerste concepten en wijzigingsvoorstellen gepubliceerd in het intern bulletin.

Veel kameraden vonden de aankomende conferentie te snel om een programma aan te nemen. Er zou dan onvoldoende over gediscussieerd zijn waardoor het lastig zou worden om een breedgedragen programma aan te nemen. Het resultaat zou worden dat de Socialisten een communistisch programma aanneemt dat niet breedgedragen is in de organisatie waardoor veel mensen vertrekken, of er zou een verwaterd programma komen met de laagst gemene politieke deler als uitgangspunt. Hierbij kon het risico ontstaan op latere conflicten en splitsingen omdat een serieuze discussie over politieke verschillen uit de weg wordt gegaan. 

Verschillende kameraden, waaronder één die namens ons ook in de programmacommissie van de Socialisten zat, benoemden dat op de korte termijn voor de organisatie een programma aannemen ook van groot belang is. Immers houdt dit zo het project bij elkaar en zorgt het ervoor dat mensen betrokken blijven. Ook is ons doel als CP juist inzetten op een communistisch programma, waarbij uitstel onze politieke uitgangspunten ondergesneeuwd dreigen te raken. Het verlengen van de discussie was voor enkelen ook te veel een toegift aan opportunistische stromingen in de Socialisten. Deze groepen leden hadden in de Socialisten wel kritiek op de revolutionaire onderdelen van het conceptprogramma maar hebben hier op geen enkele manier alternatieven voor aangedragen of wijzigingen voor geschreven, en meer de tijd nemen zou dit probleem niet oplossen. 

Uiteindelijk is de ingediende resolutie aangenomen met 16 stemmen voor en 7 stemmen tegen, waarmee werd vastgelegd dat de inzet van CP is om op het aankomende Socialisten congres niet een conceptprogramma aan te nemen, maar meer tijd te nemen voor het bespreken van dat concept ten behoeve van daadwerkelijke discussie. Om dat in te brengen in de Socialisten is een motie ingediend voor het congres waarin een addendum wordt toegevoegd aan het koersdocument, waardoor de Socialisten alsnog punten heeft om gezamenlijk mee aan de slag te gaan zonder dat er al een volledig programma hoeft aangenomen te worden. Dit betekent niet dat we voor een “actieprogramma” zijn wat enkel op de praktijk focust en méér ideologische eisen naar de achtergrond schuift, maar enkel dat we meer de tijd willen nemen om deze discussie gezamenlijk te voeren. 

ROOD-programma

Tot slot stond ook nog het bestuursprogramma van onze kandidaten voor het ROOD-bestuur op de agenda. Van tevoren waren verschillende amendementen ingediend die als doel hadden om de oorspronkelijke tekst minder pessimistisch te maken en meer de visie van CP op jongerenwerk in het stuk te verwerken. Deze amendementen bleken niet controversieel en werden alle aangenomen, waardoor het programma nog eens verder werd aangescherpt. 

Hierbij is het wel van belang om te benoemen dat de grootste criticus van deze amendementen wegens persoonlijke redenen afwezig was en dus ook niet zijn mening naar voren heeft kunnen brengen. Wij roepen deze kameraad op om vooral nog een eventuele brief of artikel naar de site of ons bulletin in te sturen om zijn kritiek op de amendementen toe te lichten en deze meningsverschillen voor de buitenwereld te verhelderen. 

Conclusie

Het congres wat samenkwam heeft zo belangrijke besluiten genomen. Het programma van de ROOD-kandidaten is goedgekeurd en gewijzigd door het congres, de motie van afkeuring gericht aan het bestuur en een inleidende tekst voor de verklaring omtrent sociaal-imperialisme en de oorlog in Oekraïne is aangenomen en er wordt ingezet op de verlenging van de discussie over het Socialistenbeginselprogramma. Onze inzet zal zo worden dat er meer discussie plaats moet vinden in Socialisten, en dat het programma pas op een later moment echt ter stemming komt. Hier is invulling aan gegeven door de ingediende motie voor het Socialisten-congres. Inmiddels is de hergepubliceerde verklaring over Oekraïne al te vinden op de site. ⁸

Met dit verslag hebben we een inzicht gegeven in het functioneren van het Platform. Wij streven er naar transparant te zijn over de werking van onze organisatie en onze koers; de doelen van het Communistisch Platform gaan immers de gehele arbeidersklasse en in het bijzonder de gehele beweging aan. Mocht je nog vragen of reacties hebben, dan kunnen die naar redactie@communisme.nu.