Een bespreking van het boek Revolutionary Strategy

Natuurlijk moeten wij bij iedere grote beweging en opstand ook met de mogelijkheid van een nederlaag rekening houden. Een dwaas, die zich bij een aanstaande strijd zeker voelt de overwinning reeds in de zak te hebben. Wij kunnen slechts onderzoeken of wij grote revolutionaire botsingen tegemoet gaan. Dat kan men met enige zekerheid weten. Over de afloop van zulk een botsing kan men van te voren niets zekers zeggen.

Wij zouden jammerlijke kerels, ja, verraders van onze zaak zijn en tot geen strijd in staat, wanneer we reeds van te voren overtuigd waren van de onvermijdelijkheid der nederlaag en niet met de mogelijkheid van de overwinning rekening hielden.

Karl Kautsky, Weg naar de Macht Hfdst 2, 1909

In deze tekst geeft Peter den Haan een kameraadschappelijke kritiek op een boek wat voor veel leden van het Communistisch Platform een grote inspiratiebron is. Dit doet hij vanuit een Trotskistisch uitgangspunt en een wens de stellingen van Mike Macnair kritisch tegen het licht te houden. Als CP publiceren wij graag stukken die niet in lijn zijn met de mening van het platform, mits zij een bijdrage leveren aan het verscherpen van Marxistische politiek en polemiek.

Had hij het maar niet gedaan, is de kern van het betoog van Macnair ¹, over de 3^e Russische Revolutie en de “gok” van Lenin en de Bolsjewiki. En vaak herhaald in zijn boek. De tactiek van Lenin klopte wel, maar toch ook niet en als we de schrijver hierin op zijn mooie ogen geloven (en zijn schriftelijke pastiche), dan is de hele huidige ellende van links hieruit te verklaren en volgt daaruit ook de oplossing; terug naar de juiste tactiek (!) en gedeelde strategie van Kautsky, Lenin en de andere echte Marxisten in de 2^e Internationale tot 25 oktober (1 november) 1917, inclusief Macnair en de CPGB: Via de continentale democratische republiek. Zodat de objectieve dynamiek het wereldwijde socialisme en afschaffing van de klassentegenstellingen en klassen weet te realiseren. Maar natuurlijk hebben we daarvoor wel een Internationale en de Proletarische dictatuur nodig, verzekert hij ons snel, opdat we niet aan zijn oprechte communistische intenties zouden twijfelen.

Voordat ik zal ingaan op zijn stelling en argumenten is het toch belangrijk om het over de begrippen strategie en tactiek te hebben. Met Strategie wordt een plan van handelen om een doel te bereiken bedoeld. Tactiek is de wijze waarop men te werk gaat om het plan te laten slagen. Waaruit tevens volgt dat de partij onderdeel van de tactiek is, als middel om het doel te bereiken. Het blijft tenslotte mensenwerk! Strategie gaat dus over de lange termijn en Tactiek over het concreet handelen. En dat de laatste tactische zet wel beslissend is voor het slagen van de strategie ( in het schaken de mat-zet, in de politiek de partij).  Om het doel te bepalen is het noodzakelijk om het over de methode te hebben om tot formulering van het programma, doel, strategie en tactiek te komen. Want alleen door een juiste tactiek kunnen de benodigde stappen worden gezet om de strategie te verwezenlijken en het doel te bereiken.

Eenieder die het wetenschappelijk socialisme enige waarde toedicht en zich verdiept in haar ontstaan en ontwikkeling, kan vaststellen dat de methode van historisch en dialectisch materialisme de historische ontwikkeling van de klassenstrijd en meerwaarde productie hebben blootgelegd en dat de ideologische strijd over de juiste toepassing van de methode de grondslag is geweest naar de juiste strategie en tactiek om het doel, de socialistische samenleving, te bereiken. Of zoals Plechanov het stelde: “Als men onzin wil vermijden, moet men zich nu eenmaal in de methodologische betekenis van het historisch materialisme verdiepen”. ²

Vanaf de oprichting van de 1^e Internationale tot heden is juist de verbreding en de verdieping van de leerstellingen van het wetenschappelijk socialisme, niet in het minst door Marx en Engels zelf, de motor geweest van enerzijds een toename in klassenstrijd en versterking van de ( bewuste voorhoede van de) arbeidersklasse. Anderzijds en tegelijkertijd een van velerlei afsplitsingen en sektes die fouten of veranderingen in strategie en tactiek en zelfs programma verklaren met en door het verdraaien en/of vervalsen van de methode. En juist het laatste is helaas de verklaring van de enigszins deplorabele staat van het wetenschappelijk socialisme in de internationale arbeidersbeweging of “Links”, zoals dat in de volksmond wordt genoemd.

Terug naar de schrijver en zijn boek. Helaas is zijn belezenheid in de marxistische literatuur en sektarische lectuur evenredig aan zijn methodische onkunde en verwarring. Kautsky en Lenin hadden tot en met oktober 1917 dezelfde strategie. O ja? Was het Manifest van Basel uit 1912 ( en resoluties van Stuttgart 1907 en Kopenhagen 1911) oftewel het programma en de strategie van de 2^e Internationale (versterking van de klassenstrijd, burgeroorlog en proletarische dictatuur in de ontwikkelde kapitalistische landen; democratische republiek (de 3 walvissen; 8 urendag, vrijheid van vereniging, landhervorming) in de onderontwikkelde landen nog hetzelfde na het uitbreken van W.O. 1? Nee, het proletarisch internationalisme werd opgeofferd aan sociaalchauvinisme en door de methode geweld aan te doen werd strategie en tactiek aangepast. In het steunen van de nationale burgerij in oorlog en beteugelen van de ontwikkeling van de klassenstrijd. De breuk was terecht, de 2^e internationale als instrument voor de bevrijding van de arbeidersklasse ging bankroet. De schrijver kletst maar wat. Q.E.D

O ja, moet de schrijver erkennen, dat klopt niet helemaal wat ik beweerde (p 8), maar dat maakt niet uit want: de tactiek van Lenin was correct tegenover die van Kautsky, maar omdat de revolutionaire Sowjetregering een dictatuur van de boeren tegen de arbeiders werd, in feite wellicht al in januari 1918 maar al zeker in 1921 Dus was de tactiek toch fout, want dit leidde tot het compromitteren van de succesvolle strategie van … Kautsky en de zijnen! En als we maar accepteren dat Lenin in oktober een tactische fout maakte, kunnen we bijna 90 jaar van verdraaiingen en vervalsingen gewoon afdoen als sektarische haarkloverijen en we pakken de draad gewoon weer op bij het wonderschone ideaal van de 2^e internationale op haar hoogtepunt; het inmiddels achterhaalde programma incluis.

Dat is de wijze van argumenteren van deze zelfverklaarde Marxist uit de stalinistische school van samenraapsels en vervalsingen, die door het drievoudig verraad aan de methode het spoor in het wetenschappelijk socialisme allang bijster zijn. Je reinste kwakzalverij. Elke verstandige lezer had na pagina 7 het boek beter weg kunnen leggen.

Maar laten we zijn argumenten eens ontleden. Was de leuze van de Democratische Republiek in de toenmalige periode nog van toepassing op ontwikkelde kapitalistische landen? Volgde die logischerwijs uit de objectieve omstandigheden en de ontwikkeling in de klassenstrijd ? In de inleiding ( p. 24) van Anti-Dühring maakt Engels er al korte metten mee, om nog maar te zwijgen over stelling 5 van de April-stellingen (april 1917), waar Lenin, lering getrokken uit de revolutie van 1905 en Februari 1917, in de Raden of Sowjets de nieuwe organen van arbeidersmacht zag. Overigens kwamen die gevolgtrekkingen niet uit de lucht vallen; in het debat tussen Kautsky en Pannenkoek, die raden als mogelijke nieuwe machtsorganen zag, had Lenin al de kant van Pannenkoek gekozen ³ en zoals als ook blijkt uit zijn Brieven uit den Vreemde ⁴ waarin hij terecht stelt dat de Marxistische tactiek zich baseert op feiten. Om daarna moeiteloos uit te leggen ( nou ja moeiteloos; het koste de partij en een aantal van haar kopstukken een poosje te wennen aan het “trotskisme” van Lenin) dat de vrede en vrijheid niet meer voort konden komen uit de democratische republiek maar alleen uit de proletarische dictatuur (p19). Het enige wat Macnair nog is vergeten, is uit te leggen waarom de objectieve omstandigheden al wel rijp waren voor de strategie van socialistische revolutie en proletarische dictatuur en nu, 100 jaar verder, niet meer. En dat de strategie en tactiek van Kautsky en Lenin verschilden, al vanaf 1914 en eigenlijk eerder. Hij zal ons het antwoord schuldig blijven. Gewoon overslaan en vergeten, stelt Macnair, het leidde toch allemaal tot niets. En dit gegoochel moet doorgaan voor marxisme? 

Een andere belangrijke pijler in de redenering om zijn onzin te kunnen slikken is de stelling dat de revolutionaire regering na januari 1918 onvermijdelijk, vanwege de objectieve dynamiek (?) een dictatuur van de boeren tegen de arbeiders werd. Hij kan dat niet bewijzen, maar beroept zich op kleine arbeidersklasse ten opzichte van het overgrote deel boeren. Dus de objectieve omstandigheden waren nog niet rijp. Hij deinst zelf terug voor de mensjewistische conclusies uit zijn gebrekkige analyse en struikelt stamelend over zijn eigen geponeerde stelling. We kunnen slechts net als Lenin zeggen:

“Men moet zich de nieuwe scheiding tussen het revolutionair-chauvinisme en proletarisch internationalisme duidelijk bewust worden. Want de 1^e taak van marxisten in het aangezicht van de naderende revolutie, bestaat in het begrijpen van de positie van de verschillende klassen, in het herleiden van de tactische en principiële verschillen in het algemeen tot de verschillen in de positie der onderscheidende klassen. Niets is zo plat, niets is zo verachtelijk als het gangbare idee van revolutionaire filisters; laten we de onderlinge verschillen vergeten met het oog op de voor ons liggende taak in de naderende revolutie. … Met zulke domheid gaan jullie in de revolutie hopeloos verloren” ⁵.

Daarnaast, wat nou tactische fout van Lenin? De revolutionairen zouden zijn afgeslacht, de revolutionaire golf na de revolutie had niet ontstaan; de oorlog zou hebben voortgeduurd (militair was Duitsland nog niet verslagen eind 1918!) en de periode van bloedige imperialistische slachtpartijen zou de klassenstrijd nog meer hebben onderdrukt. Dus de tactiek van Lenin klopte toch wel. Maar toch was de tactiek fout. Aldus de in verwarring verkerende schrijver, die zich niet op de dialectiek durft te beroepen om met een leugentje deze tegenstrijdigheid weg te poetsen. Anders gaat het straks nog over de methode. Het volkomen gebrek van de schrijver aan begrip over de rol van Sowjets als machtsorgaan, de omstandigheden van dubbele macht en proletarische machtsovername; of de noodzaak van bonapartistische maatregelen om juist de arbeidersklasse en ontwikkelingen van de industrie veilig te stellen (de N.E.P), omdat door de landhervormingen, burgeroorlog en isolement het regime de steun van de boerensowjets had verloren(!) springen buitengewoon pijnlijk in het oog. Heeft deze man nooit “1905” gelezen, of De Geschiedenis van de Russische Revolutie van Trotski? De aprilstellingen van Lenin? Hoe wil hij bewijzen dat de gedwongen collectivisaties een dictatuur van de boeren tegen de arbeiders voorstelde?

 Om de stad en het leger in leven te houden, werden voorraden van boeren in beslag genomen. Dat waren de omstandigheden onder de periode van ‘oorlogscommunisme’. En die leidde inderdaad tot de Bonapartistische partijdictatuur. Maar niet als Dictatuur van boeren tegen arbeiders! Onder de, eerst, geheime sabotage van het triumviraat en de groei van de mensjewistische en contrarevolutionaire krachten in de partij en staatsorganen werd de tactiek gewijzigd: Het socialisme in 1 land! De strategie vervormd tot de 2-fasen theorie. Het middel, de partij, verheven tot doel. En daarmee dus tegelijkertijd de methode verkracht. Ziedaar het produkt “Marxisme-Leninisme”. De verkeerde methodes, strategie en foute tactieken leidde verdere nederlagen in de klassenstrijd en de Internationale arbeidersbeweging in Duitsland in 1923 en 31-33, China in 25-27, Spanje enzovoort.

De opkomst van het ultieme wapen van het Financierskapitaal, het Fascisme, in Italie vanaf 1922, Duitsland tegen de georganiseerde arbeidersklasse leidde tot een verdere strategische aanpassing in 1935; het proletarisch internationalisme werd losgekoppeld van de klassenstrijd bij monde van Dimitrov. De fascistische staat was juist bedoeld om de arbeidersorganisaties te vernietigen en de klasse te atomiseren, door het mobiliseren van de verarmde en gedesillusioneerde middenklasse en kleinburgerij met een mengvorm van extreem nationalisme, de militaire-politiedictatuur en czarisme; niet voorzien door Kautsky noch Engels, zoals blijkt uit deze tekortkoming in zijn Weg naar de Macht. ⁶

Volgens de CP-USSR en de Komintern was het socialisme bereikt in de USSR en de leerstellingen over oorlog en imperialisme werden ondergeschikt gemaakt aan het belang van het bewaren van de vrede met de USSR (10^e Congres Komintern 1935). De arbeiders bewegingen in West Europa werden onderworpen aan de volksfront-tactiek, onderwerping aan de nationale bourgeoisie om het isolement van de USSR veilig te stellen en anderzijds in de (neo-)koloniale wereld aan de nationale bourgeoisie, waar ze zich in het blok van 4 klassen (nationale bourgeoisie, kleinburgerij, boeren en proletariaat). Uiteraard was er volop protest vanuit de kringen der wetenschappelijk socialisten, die met geweld en moord vanuit zowel het stalinistische als het burgerlijke kamp werd beantwoord. Inderdaad ook door de club van Macnair, de CPGB, en de Komintern, al wil hij het daar al helemaal niet over hebben. Waarmee overigens een belangrijk deel van de verzwakking van het wetenschappelijk socialisme in de arbeidersbeweging al is verklaard.

De vele pagina’s knip en plakwerk, net als het gebrek aan een kameraadschappelijke toon, de veelheid aan kromme redeneringen, eenvoudige leugens of feitelijk verkeerd voorstellen van de werkelijke gang van zaken zijn stuitend. Ik zal er 1 voorbeeld uitnemen dat zelfs enige actualiteitswaarde kan hebben; de onzinnige opmerkingen op p. 100 dat de tactiek van Stalin om op te roepen te breken met Tsjang Kai Tsjek tot Sovjets en eigen partij na de inval van Japan in 1937 in China, de juiste was en die van Trotski fout, die opriep om nu in de KMT te blijven, als gevolg van die veranderde objectieve omstandigheden. Want in 1948 kreeg Stalin met de overwinning van Mao gelijk. De schrijver vergeet te vermelden dat de kleine overgebleven groep Chinese communisten in Shanghai de dappere poging waagden en onder de golf van nationale eenheid door de KMT en ondersteunende imperialisten, massaal werd uitgeroeid. Hetzelfde was de arme Chinese communisten al in 1927 en 1931 overkomen, onder de knoet van de volksfront en blok van 4 klassen politiek van Stalin en ze werden met tienduizenden vermoord, ook toen door de KMT. Dat ze, tegen alle oproepen van de vertegenwoordigers van het wetenschappelijk socialisme sinds 1925 in, op bevel van Stalin en de Komintern in het volksfront moesten blijven en zich beperken tot de taken der democratische revolutie wordt door de schrijver niet verteld. Ook niet dat ze genadeloos werden afgeslacht. Mao, met het restantje van zijn boerenleger vluchtte de bergen in. Hij had geen zin om in Moskou de nederlaag te gaan uitleggen. Hij kende de gevolgen.

Enfin, over die tactiek. Laten we als voorbeeld de Oekraïne nemen. Stel dat we ‘per ongeluk’, vanwege foute tactiek in een Volksfront-regering terecht waren gekomen. Had dan de ‘speciale militaire operatie’, zeg maar invasie door Rusland, het moment geweest om tegen de nationale verdediger maar rechts extremist Zelensky (en de overige voorstanders van de Oekraïense nationale staat) de socialistische revolutie en sovjets uit te roepen en zo het gevecht aan te gaan met de landverdedigers zowel als met de Russen? Ja roepen sommigen, want Zelensky is de handlanger van het Amerikaanse imperialisme. En een nederlaag van het Amerikaanse imperialisme, de grootse vijand is gunstig voor de ontwikkeling van de klassenstrijd. Nee, roepen anderen, want een overwinning voor de Russen is nadelig voor de ontwikkeling van de klassenstrijd. Hoe dan ook, de voorgestelde tactiek om in zulke omstandigheden zodanig naar voren te treden had het vergelijkbare resultaat als in China 37 gehad; een snelle vernietigingen door beide kampen. Proletarisch internationalisme bestaat uit het bewerkstelligen van de nederlaag van de eigen imperialistische inspanningen en tegelijkertijd het zij aan zij vechten tegen een klassenvijandige invasie en voor de socialistische samenleving tegen deze kapitalistische wijze tot herverdeling. De essentie van revolutionair defaitisme was dat de nederlaag bewerkstelligd moest worden door revolutionaire agitatie, niet door de overwinning van een andere onderdrukker van de klassenstrijd ⁷. Een politiek zoals door bijvoorbeeld de Workers International League met enig succes werd gevoerd in het Verenigd Koninkrijk ⁸ maar geheel aan de aandacht van de schrijver is ontsnapt of wordt verzwegen.

Maar de overwinning van Mao dan? Met het uitbreken van de door wetenschappelijk socialisten ruim vantevoren voorspelde 2^e wereldoorlog werd het bankroet van de Komintern en het falen van de strategie van Stalin extra onderstreept. Net als dat van de Sociaaldemocratie en de halfhartige Kautskianen, de Austro-marxisten. Maar juist de inval van Hitler-Duitsland (ook voorspeld maar niet verwacht door Stalin) in Rusland, wist de (vaderlandslievende) revolutionaire krachten onder de Russische bevolking te doen herleven. Met de industriële steun van de VS (die tot 1939 moeiteloos Hitler-Duitsland bewapende), wist de Sovjet Unie zich gedurende de 2^e wereldoorlog tot industriële grootmacht te ontwikkelen en kwam als overwinnaar uit de 2^e wereldoorlog. Weliswaar samen met de Geallieerden, waarvan de belangrijksten enorm waren verzwakt, uitgezonderd de V.S, die nu belangrijkste imperialistische mogendheid.

Dit afspraken in Potsdam leidde wederom tot een aanpassing in de strategie van het Marxisme-Leninisme; Geen socialistische revolutie in het kapitalistische westen en de burgerlijk democratische revolutie in de voormalige koloniale landen. Met afgesproken invloedsferen. Wanhopig probeerden de nieuwe generatie revolutionairen, verward door het verwrongen samenraapsel van wat marxisme heette te zijn, en op de revolutionaire golf de glorieuze tactiek en strategie van het stalinisme toe te passen in de koloniale wereld, waar het verzwakte imperialisme en de plaatselijke comprador-bourgeoisie hopeloos waren gecompromitteerd. In China, waar de KMT na decennia van uitbuiting en collaboratie met elke imperialistische bezetter was verschrompeld, werd Tsjang Kai Shek en zijn restant naar Formosa verjaagd, arbeidersorganisaties en trotskisten verboden of uitgeroeid en de Volksrepubliek China gesticht; een partijdictatuur op basis van de agrarische sector. En zo ontstond en nieuwe verbastering van het Marxisme-Leninsme; het Mao-isme. Juist deze dwaling is nog het dichtst gekomen bij wat Macnair de Dictatuur van boeren tegen de arbeiders noemt; in China met de landhervormingen na 49 en de enorme hongersnood, maar in de meest extreme vorm in Cambodja onder de Rode Khmer en Noord Korea. Ieder in zijn eigen nationalisme wentelend, de klassenstrijd en de ontwikkeling van de arbeidersbeweging beperkend of onderdrukkend. En als zodanig reactionair. Zo moeilijk is dat niet. En daardoor weer leidend tot allerlei afspitsingen, stromingen en alle fouten van het verleden, omdat verkeerde methode tot verkeerde strategie en foute tactiek leidt. En andersom, verkeerde strategie en tactiek tot onbegrip over de methode.

Dan een paar woorden over ‘Trotskisme’. Zoals ik overtuigend heb aangetoond stond de strategie en tactiek van Kautsky en de 2^e Internationale vanaf Augustus 1914 haaks op de strategie en tactiek van Lenin en Trotski. In ieder geval vanaf december 1915. De schrijver had dan ook meer recht gedaan aan de feiten als hij het over de ‘tactische fout’ van Lenin en Trotski had gehad. Trotski, die als Voorzitter van de Sowjet van Petrograd in 1905 de periode van revolutie en reactie aan den lijve had ondervonden, zag zijn analyse en programma uit 1904 ⁹ bevestigd, maar had zich (terecht) de woede op de hals gehaald van zowel de meerderheid als minderheidsvleugel, door zowel de gebrekkige maar werkbare formule van Lenin, als de reformistische tendens op rechts aan te vallen¹⁰. Ik ga niet teveel tijd stoppen in het feit dat methode, doel, strategie en tactiek vanaf de 2^e Russische Revolutie van Lenin en Trotski nagenoeg 100% overeenkwamen. Ik refereer slechts aan de blanco order die Lenin uitschreef voor Trotski tijdens gekonkel over zijn bevelvoering over het leger, gedurende een zware periode in de burgeroorlog. Het waren Trotski en de Linkse oppositie die zich, eerst samen met de zieke Lenin, tegen de verburokratisering en manipuleren van de methode teweerstelden (Het Platform van de 46, 1923). Die zich inderdaad ook voordeden in de Komintern en dat uiteindelijk ook het belangrijkste instrument ter verspreiding van de kwakzalverij van het stalinisme werd. In de documenten van de Linkse Oppositie, die vaak van naam moest wisselen om aan de onderdrukking en terreur te ontkomen (net als de rsdap voor 1917 overigens, ook in haar publicaties), bewust van het tactisch aspect. Met het aan de macht komen van het Fascisme in Duistland, het voorspelde belangrijkste wapen van het Imperialisme tegen de USSR, en het opgeven van het proletarisch internationalisme door klassenstrijd ondergeschikt te maken aan ‘burgerlijke vrede’ werd deze strategie en tactiek van de Komintern terecht doodverklaard door het handjevol wetenschappelijk socialisten dat zich wereldwijd probeerden te organiseren om de methode van het wetenschappelijk socialisme te redden tegen de reactie en repressie van zowel links als rechts ¹¹. De belangrijkste leiders werden al voor of tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoord en het is maar een dun ongebroken draadje tussen toen en nu. De Sovjet Unie kwam als overwinnaar uit de bus en de gedecimeerde overblijvers van de “4^e Internationale” hadden moeite de kwalitatieve veranderingen van na de oorlog te verklaren. Alleen in Sri Lanka had de “4^e” een massabasis onder de arbeidersbeweging weten te verwerven. Al in 1947-48 splitste ze zich feitelijk al in 3 delen over het karakter van de Sovjet-Unie; staatskapitalistisch (SWP-Cliff); gedeformeerde arbeidersstaat (de meerderheid) of een nieuwe vorm van fascisme. Door de methodische zwakte kregen propagandisten van een socialistische staatsgreep of guerillastrijd hun eigen afsplitsingen. Anderen meenden dat Aliens voor onze redding zouden gaan zorgen, of nieuwe lagen vanwege de verburgerlijking van de arbeidersklasse (resp. Moreno/Posadis en Mandel). De knieval voor relatief progressief karakter van de stalinistische staten leidde tot een nieuwe breuk over methode en strategie en in 1973 tot het oprichten van het CWI. Die op basis van haar tactiek en strategie er in ieder geval wel in slaagde om de klassenstrijd te ontwikkelen en successen voor de arbeidersbeweging binnen te halen. En in mijn ervaring tot op heden het beste er in zijn geslaagd om de methode, strategie en tactiek met succes toe te passen. Waarbij niet is gezegd dat niet allen, ook de stalinistische en mao-istische sekten de noodzaak van het beheersen van de marxistische methode propageerden. 

Begin en midden jaren ’80 was het CWI met name in Liverpool, maar vooral met de Anti Poll Tax Union; een campagne van burgerlijke ongehoorzaamheid tegen de nieuw in te voeren woonbelasting en verdere internationale aktiviteiten een factor te worden, die tot een nieuwe golf van aanvallen uitsluiting en repressie leidde vanuit sociaaldemocratische als stalinistische hoek ( Zuid-Afrika). Uiteraard wist ook die niet te ontsnappen aan de effecten van kwalitatieve veranderingen in de samenleving. Het is mensenwerk en zoals Marx al stelde; niets menselijks is ons vreemd. Grant en anderen konden de ineenstorting van de Sovjet-Unie en het Oostblok slecht verwerken, inmiddels vastgeroest in de voorspelling van Trotski in 1937 dat er vanuit de Burokratie ook oppositie ter linkerzijde zou ontstaan. En een zware kapitalistische crisis. Waardoor de klassenstrijd zich via de traditionele arbeidersorganisaties zou vertalen. Dit was al gelogenstraft in de revoluties en kapitalistische contrarevoluties in Polen, Oost-Duitsland en Roemenië. Het reactionaire en openlijk burgerlijke karakter van de Sociaaldemocratie, en de doodlopende weg van het burokratisch sektarisme dwong het verzet tegen uitbuiting en kapitalisme via nieuwe organisaties te uiten. Dat is de essentie van de analyse van de “Open Turn” in 1992. Grant, Woods en de minderheid pikten de kas en splitste zich af tot IMT. De strategie aanpassend op basis van 2 tactische fouten. De neoliberale golf en Fukuyama’s “Einde van de geschiedenis” is een goede weerspiegeling van de staat van het klassenstrijd, het vertrouwen van de heersende klasse en de invloed van het wetenschappelijk socialisme binnen de internationale arbeidersbeweging. De financiële crisis van 2001 en de wereldwijde economische crisis als gevolg van vastgoedspeculaties en het klappen van de meeste dot.com-bubbles hebben alle oude problemen van het private bezit van de produktiemiddelen en de beperkingen van de nationale staat aan de orde gesteld. Nieuw zelfbewustzijn als gevolg van de individualiseringsgolf en neergang in de klassenstrijd, althans tot en met 2007-2008. Wars van oude vormen en vol van nieuwe gedachten komen keer op keer nieuwe lagen in aktie, helaas zonder een juist kompas. Met alle gevolgen van dien. Om dat wel te kunnen doen is een andere tactiek noodzakelijk; de rol van de individu in het collectief heeft een centralere rol ingenomen. Zowel Plechanov in ‘De rol van de persoonlijkheid van de Geschiedenis’ (1908, Pegasus 1978) als Frijtof Tichelman in zijn voorwoord bij de heruitgave van ‘Hun moraal en de Onze’ ¹² wisten diepzinnig te verwoorden. 

Het debat over een aanpassing van de tactiek, samen met de successen in de VS bleek teveel van het goede voor de minderheid van de leiding van het CWI. “Queers and gays won’t make the revolution”, was de verklaring in de woorden van Peter Taaffe. De kring rond Taaffe, minderheid in het Internationale bestuur, vormde snel een fraktie en splitste af, wederom de kas leegrovend. Het is allemaal eerder vertoond, helaas. De overgrote meerderheid veranderde haar naam in ISA. Met als doel nog steeds het verbreden en verdiepen van het wetenschappelijk socialisme in de internationale arbeidersbeweging. En naar mijn ervaring, al zullen er zeker ook andere zijn, daar tot op heden goed in geslaagd. In methode, strategie en tactiek.

En dat brengt ons bij de dag van vandaag en de terechte schets van Macnair over de nare toestand op Links. Lenin schreef het al in zijn verslag over de laatste dag van het Congres in Stuttgart in 1907: “Het komt wel eens meer voor dat achter theoretische onzin zich een zekere praktische waarheid in een nieuwe wending van de beweging verbergt” ¹³. Uiteraard, de naakte feiten staren ons in de ogen. Elke aktivist op dit moment en met name in de vakbeweging, beklaagt zich over detoestand. Engels was er echter heel duidelijk in: “Het zijn niet de naakte feiten waar wij zo’n behoefte aan hebben, als wel de studie; de resultaten zijn niets zonder de ontwikkelingen die tot hen heeft geleid” ¹⁴.

Dus genoeg over de nare strapatsen van deze pseudo-marxist die denkt hoekjes af te kunnen snijden en zijn onzinstelling tracht te bewijzen achter verdraaiingen, onjuistheden, leugens en onsamenhangende tegenstrijdige beweringen. Elke bladzijde van dit trieste betoog telt vaak meerdere hiervan en het zou teveel tijd vragen om ze stuk voor stuk te weerleggen of ontzenuwen. Dat is veel te veel eer voor deze charlatan in de arbeidersbeweging die met veel geschetter oproept de klok 100 jaar terug te draaien en onzin te gaan verkopen. Want de afgelopen 90 jaar heeft ons toch niks gebracht. Als je maar gelooft dat de tactiek van Lenin fout was. Dat is geen ‘marxisme’, dat zijn treurige debattrucjes van iemand die er niets van heeft begrepen, en listig de serieuze vraagstukken van de ontwikkeling in de klassenstrijd probeert te vermijden. Om wellicht vooral zijn eigen speeltuintje te behouden, zonder rekenschap over eigen falen af te hoeven leggen. Maar ondertussen wel een rem vormt op de ontwikkeling van het wetenschappelijk socialisme en klassenstrijd. Het is simpelweg flut. Dit werkje valt dan ook direct te categoriseren in de afdeling sektaire kwakzalverij uit de stalinistische school, afdeling krommunisme, in de oud-papierbak van de arbeidersgeschiedenis.

Jammer genoeg heeft de gezaaide verwarring al zijn effect gehad en tot tactische fouten van het ‘CP’ geleid. Op een dieptepunt in de klassenstrijd en na een burokratische repressie van de SP-leiding op revolutionaire uitingen vanuit Rood en de jongerenorganisatie werd op de juiste wijze en terecht SP tegen de Heksenjacht opgericht. Zo werd de discussie verbreed en het bewustzijn verhoogd. De verdere repressie leidde niet tot een tactische aanpassing de naam CP op te heffen en onder een andere naam verder te gaan. Dit escaleerde het conflict, zonder dat de krachtsverhouding in de partij wezenlijk veranderde. Naar het XXVIde Congres toe werd de ‘aanval’ volledig ingezet, in plaats van de beperkte krachten op 1 punt te concentreren. De jeugdige overmoed, gepaard met gebrek aan strategisch en tactisch inzicht leidde tot weliswaar Warhol-achtige Moments of Fame van sommigen vanuit Martelaarschap, maar ook tot het royement en zelfs uitsluiting van Rood en CP-ers, slechts een klein contingent democratische krachten met zich meeslepend. En nu, terwijl onder druk van de kapitalistische crisis de loonstrijd enorm toeneemt en begint te politiseren; de SP zich nu wel voor renationalisaties uitspreekt en er om meer eenheid wordt geroepen, staan wij juist wat geïsoleerder en zijn het contact met ‘democratische’ krachten in de SP kwijt. En hebben geen landelijke uitstraling. Het ‘communisme’ is juist iets verzwakt in haar propaganda mogelijkheden en invloed. Mensen stappen pas over van de ene naar de andere organisatie als die bewijst dat ze een beter instrument zijn om doelen te realiseren. Het is dus nu bijna dubbel zo moeilijk geworden om nog maar de helft van het potentieel (van werving) te realiseren. Niet onmogelijk overigens, Dus een bezinning en her-evaluatie van strategie, tactiek, maar eerst en vooral, de methode, binnen het CP en haar leiding, lijkt op zijn plaats. Die bereidheid is er hopelijk en er is ondersteuning. Buiten de CP.

Doet dat iets af aan de noodzaak van de politieke en organisatorische eenheid van de werkende klasse om aan het kapitalisme een einde te maken? Nee, natuurlijk niet. Maar dat gaat ons alleen lukken met de juiste methode, strategie en tactiek. En studie en debat, op basis van correcte feiten. 

Als laatste en ter verantwoording: bijna alle artikelen en verwijzingen zijn te vinden op het Marxistisch Internet Archief. Ook het Nederlandstalige deel. Een onuitputtelijke en goedkope bron ter studie. Voor kameraden die wegwijs willen worden over de ontwikkelingen in de Bolsjewistische Partij en hun hoofdrolspelers raad ik de Biografiën van Isaac Deutscher over Stalin en Trotski aan. Deze leveren veel inzicht in de werkelijke gang van zaken en bespaart boekenkasten vol misplaatste of vooral nutteloze polemiek.

Peter den Haan, 25 november 2022.

Het Communistisch Platform verschaft kameraden uit alle hoeken van de socialistische beweging de mogelijkheid van communisme.nu gebruik te maken om discussie te voeren. Tenzij anders vermeld zijn gepubliceerde artikelen en brieven daarom niet per se representatief voor de opvattingen van het Communistisch Platform.