Over industrialisatie en proletarisering: Oeigoeren in Xinjiang

We horen al een paar jaar heel ernstige berichten uit Xinjiang, over hoe de Chinese staat de Oeigoerse bevolking zou behandelen. Hierbij wordt sinds kort zelfs het woord ‘genocide’ niet geschuwd. In dit stuk gaat Gerben Zonderland in op de vraag wat er in Xinjiang gaande is, en waarom de echte oorzaken niet of nauwelijks ter sprake komen, zowel in de westerse media als in anti-imperialistische kringen. En hij stelt dat een achterliggende reden is dat links veel te weinig heeft nagedacht over de vraag hoe om te gaan met etnische verschillen binnen de arbeidersbeweging.

We horen nu al een aantal jaar constant berichten dat er iets vreselijks gaande zou zijn in Xinjiang, en dat ‘het westen’ zich hiertegen uit dient te spreken. Recent wordt zelfs regelmatig het woord ‘genocide’ gebezigd, waarbij wordt verwezen naar een statistiek dat er meer dan een miljoen Oeigoeren zouden zijn opgesloten in ‘strafkampen’, terwijl de Chinese overheid ze ‘heropvoedingskampen’ noemt.

Tegelijkertijd weten we ook dat de Amerikanen ‘mensenrechtenschendingen’ voor politieke doelen inzetten, en dat ze er ook niet vies van zijn om crisissituaties te creëren of escaleren ¹ om zo een excuus te hebben voor verdere agressie.], iets wat het sinds de tweede wereldoorlog constant heeft gedaan. Als zodanig is het zonder meer aannemelijk dat de kapitalistische staten en media de verhalen over de Oeigoeren voor hun eigen geopolitieke redenen promoten, met gebruik van de gebruikelijke methoden (o.a. De National Endowment for Democracy, en Radio Free Asia). Desalniettemin lijkt het me bijzonder onwenselijk en onverstandig om het hierbij te laten, omdat de vraag wat er wel aan de hand is zonder meer het bestuderen waard is — zowel vanwege de gevolgen voor het lokale proletariaat als omdat de manier waarop met de Oeigoeren wordt omgegaan wijst naar theoretische tekortkomingen gerelateerd aan revolutie en het bouwen van socialisme en communisme.

Als we de strafrechtelijke definitie van genocide aanhouden, is al snel duidelijk dat er hier geen enkele sprake van is. Toch horen we term steeds vaker, om redenen waar ik aan het eind iets over zal zeggen. Dat gezegd hebbende, China en de CCP hebben er ook totaal geen baat bij om over te gaan tot genocide. Want wat de staat nodig heeft, zeker nu de bevolking ouder begint te worden, is een constante stroom van nieuwe, getrainde werkers om haar fabrieken te vullen. Wat het in Xinjiang heeft is een provincie die, als eerste, recent veel belangrijker is geworden, vanwege de 2013 lancering van het ‘nieuwe zijderoute’-plan, die direct door de provincie loopt, waardoor de Communistische Partij van China (CPC) de provincie niet langer kan negeren. Daarnaast wonen er meer dan 10 miljoen ‘achtergebleven’ niet-Han, die ook nog eens moslim zijn (waar ik wel bij moet zeggen dat de Han-chinezen vooral moeite hebben met de etnische en culturele verschillen, en niet specifiek met het feit dat ze het islamitisch geloof aanhangen). En ten derde, het is een provincie waar al decennia onrust heerst, om redenen waar ik zo op terugkom.

Het ‘Oeigoeren-probleem’ is daarom iets dat volgens de CPC aangepakt moet worden. En een probleem hierbij is dat de CPC uiteraard door Han-chinezen wordt gedomineerd, maar dat ze de problemen daarmee — kort gezegd, superioriteitsdenken/chauvinisme — nooit echt hebben aangepakt. Als gevolg hiervan is de oplossing waar zij voor kiezen er een die gepaard gaat met nogal wat geweld, onderdrukking en paternalisme, gericht op het promoten van culturele en demografische homogenisering; wat iets is dat overigens door elke expansionistische staat sinds ten minste de Romeinen wordt nagestreefd. En er is sinds de jaren ‘90 dus sprake van het nodige geweld tegen de Han-bevolking in Xinjiang, die daar al sinds de jaren ‘50 gesubsidieerd naar de provincie migreert. Dat gezegd, omdat de CPC controle heeft over het staatsapparaat, omdat ze de vrij serieus bezig zijn met het proberen te behalen van de VN ‘Millennium ontwikkelingsdoelen’, en omdat ze slechte PR willen vermijden, is de meest logische manier van werken om de Oeigoeren massaal (gedwongen) beroepsonderwijs te bieden, in combinatie met verplichte les in een ‘moderne’ taal (d.w.z., Mandarijns), en ‘maatschappijleer’ (waar ze ‘respect’ voor de staat en het wetssysteem en ‘patriottisme’ leren). ²

Kolonialisme

Zoals we allen zullen weten is China sinds de jaren ‘80 druk bezig om haar bevolking van het land af de fabrieken en steden in te duwen. Hier moet ik bij zeggen dat ze dit op een iets gebalanceerder tempo doet dan dit hier gebeurde. Zo is er voor zover ik weet niet of nauwelijks sprake van ‘vagebonderij’, zwervers en daklozen, terwijl er ook geen sprake is van ondervoeding, massale kinderarbeid, enzovoorts.

Desalniettemin heeft de Chinese staat, om haar industriële productie en urbanisatieniveau te verhogen, een programma opgezet met massale landonteigening tot praktisch gevolg, met als dubbel doel het ontwikkelen en bouwen van complete nieuwe industrieën en stedelijke regio’s, en mensen dwingen die regio’s te bevolken. Dit proces is sinds 2008 enigszins getemperd, omdat er vanwege de financiële crisis is ingezet op het infrastructurele projecten bedoeld om een interne markt te creëren, en om de leefomstandigheden van de gehele bevolking te verbeteren, en de millenniumdoelen te behalen.

Het demografisch effect hiervan is de proletarisering van grote delen van de bevolking, op een historisch ongekend hoog tempo. En het lijkt mij duidelijk dat de CPC hetzelfde wil doen met de Oeigoerse bevolking — waarbij het cynisch gebruik maakt van het feit dat een klein deel van de bevolking door het migratie- en industrialisatiebeleid is ‘geradicaliseerd’ (hoogstwaarschijnlijk door veteranen van de CIA’s Operation Cyclone), door dit op te voeren als excuus waarom een enorm deel van de bevolking gedwongen zou mogen worden heropgevoed en verhuisd naar andere regio’s. ³

Om dit proces verder te verhelderen, wil ik nu vrij uitgebreid citeren uit een artikel door Adam Hunerven, genaamd ‘Spirit breaking’ ⁴. Ik zou kameraden aanraden dit vanaf deel 1 te lezen, omdat het een boel relevante geschiedenis vertelt, naast dat het het nodige te melden heeft over de geschiedenis van koloniale beleid en massamigratie. Dit omdat de problemen die hier worden aangekaart met massamigratie en (in het Chinese geval ‘intern’) kolonialisme nog steeds niet serieus worden genomen door links — niet in de laatste plaats omdat de twee grote succesvolle revoluties beide plaatsvonden in voormalige expansionistische rijken, die beiden te maken hadden met etnische minderheden binnen de ‘eigen’ grenzen, en sterke productivistische tendensen.

Hunerven:

In official accounts of its rule of Chinese central Asia, the Chinese state positions itself as the inheritor of an empire that is over 2,000 years old. Although the 19th century Chinese name for Chinese central Asia (Xinjiang or ‘New Frontier’) belies this history, the state nevertheless describes the Uyghur homeland of contemporary southern Xinjiang as an inalienable part of the nation.

In official histories, the intermittent presence of military outposts administered by the progenitors of the contemporary Han ethnic majority – first during the Han dynasty and then centuries later in the Tang and centuries later again in the Qing – lends a feeling of continuity of rule across the millennia. In these histories the fact that the region spent nearly 1,000 years outside of the control of Chinese empires is unacknowledged. These state histories do not acknowledge the fact that state-sponsored migration of people identified as Han from Henan, Shandong, Zhejiang and elsewhere did not reach more than five percent of the population of the region until the 1950s.

…

Instead of acknowledging the centrality of native sovereignty in the Uyghur homeland throughout its history, in its narration of Xinjiang’s history the contemporary Chinese state emphasises “the liberation” of the Uyghurs and other native groups by the People’s Liberation Army in the 1940s …

Since the 1949 revolution – so the self-valorising narrative goes – Uyghur society has entered into a tight harmony with their Han “older brothers”. Their solidarity in shared socialist struggle is said to have resulted in ever-increasing levels of happiness and “progress”. Uyghurs and the 10 million Han settlers who have arrived since 1949 are said to share a great deal of equality and “ethnic solidarity” (minzu tuanjie). Yet only minorities are thought to possess “ethnic characteristics” (minzu tese). Both the sophisticated Han liberators and the “ethnics” (minzu) are described as happy citizens of the thriving nation.

Of course, despite this rhetoric of economic liberation and harmonious multiculturalism, all is clearly not well between Uyghurs and the state. In fact, since almost the very beginning of the People’s Republic in 1949, the Uyghurs have experienced diminishing levels of power and autonomy relative to Han settlers, and, as Alim’s stories demonstrate, increasingly they experience high levels of fear.

Etnische strijd en proletarisering

Als Marxist geloof ik uiteraard in het belang van open grenzen. Maar dit is niet de relevante vraag. Waar het hier om gaat is de vraag welke rol de staat en de partij spelen.

De eerste vraag die dit artikel bij mij oproept is in welke mate een (revolutionaire) overheid massamigratie naar ‘onderontwikkelde’ regio’s zou moeten stimuleren (zeker als dit in de praktijk neerkomt op migratie door de dominante etnische groep). Daarnaast, stel dat we controle winnen over een expansionistische staat, als revolutionaire communistische partij. Gezien de geschiedenis van wantrouwen die zal bestaan, zul je dan bijzonder voorzichtig om moeten gaan met staatsorganen, en mijns inziens vooral moeten inzetten op het bestreven van zelfemancipatie in alle regio’s, vooral de regio’s waarin er voorheen geen sprake was van een proletariaat (vanwege hyperexploitatie, of wat dan ook).

Het antwoord van de CPC op deze vraag lijkt te zijn, naast het stimuleren van massamigratie, om in te zetten op de proletarisering en het verspreiden van de minderheidsgroep, na ze mandarijns te hebben geleerd, ‘respect voor de staat’, en wat technische training te hebben gegeven.  En hoewel veel ‘officiële’ communisten, Maoisten, sociaaldemocraten en conservatieven dit beleid (om verschillende redenen) zullen verdedigen, lijkt dit me vrij duidelijk de verkeerde aanpak. Dit niet alleen omdat de CPC nooit echt heeft geprobeerd om zelforganisatie onder of met de Oeigoeren te stimuleren, maar ook omdat het niet echt bereid was om te corrigeren voor hun eigen (Han) chauvinisme. Sterker nog, de CPC zette bewust beleidsmatig in op massamigratie naar Xinjiang als wenselijk, en als een ‘oplossing’ voor het ‘probleem’ dat wordt gevormd door het bestaan van de Oeigoeren als bevolkingsgroep. En nu zien we dus een aanvullende campagne van heropvoeding en relocatie, en mogelijk⁵ staatsterreur gericht op vrouwen.

Maar hoewel je zou denken dat het bovenstaande meer dan kwalijk genoeg is, ondanks dat het tegelijkertijd totaal geen ‘genocide’ is, valt op dat de kapitalisten het hier niet of nauwelijks over hebben, maar bewust — en noodzakelijkerwijs — liegen en misrepresenteren wat er gaande is, en wel om twee redenen. Als eerst, bemerk dat de werkwijze van de imperialistische landen — met de VS voorop — is om natiestaten te slopen door identiteitspolitiek te promoten, met Balkanisering van de bevolking als doel. En dat betekent onder andere dat ze strijd tussen etnische groepen promoten en financieren. Ten tweede, hoewel de eigenlijke redenen voor dit beleid erg genoeg zijn, kunnen ze niet besproken worden juist omdat ze niet betekenisvol verschillen van de beweegredenen en streefdoelen van de kapitalistische klasse sinds de start van de omheiningsbeweging (van gemeenteland). En dus moeten ze het hebben over ‘genocide’ of ‘culturele genocide’ van ‘moslims’, in plaats van eerlijk te zijn over hoe dit een doodnormaal onderdeel is van hoe kapitalisten te werk gaan om de bevolking te indoctrineren en proletariseren om het industrieel reserveleger te vergroten. En dan heb ik het nog niet eens over de hypocrisie van anti-moslimgeweld aankaarten terwijl de VS zelf tijdens de afgelopen 2 decennia alleen al meerdere miljoenen moslims hebben gedood, ontheemd of op de vlucht hebben gejaagd in het Midden Oosten en Noord Afrika. Maar opeens, terwijl de bezettingen van Afghanistan en Irak nog steeds gaande zijn, zou dit een breekpunt zijn.

Als laatste, een oproep. De hoofdreden waarom de VS zo succesvol is geweest in het promoten van etnische strijd is omdat het eerder genoemde probleem van samenwerking en samenleven tussen leden van verschillende etnische groepen, net zoals ‘het vrouwenprobleem’, helaas een theoretisch vraagstuk is dat veel te lang door Marxisten is genegeerd. En als we in de toekomst kans van slagen willen hebben, zullen we daar iets aan moeten doen; zonder te vervallen in het bieden van ‘materiële verbeteringen’ in ruil voor autonomie. En hoewel we kapitalistische propaganda zeker niet moeten herhalen, zijn we het wel aan onszelf verplicht om, als we rook ruiken, ons eigen onderzoek te doen naar waar die vandaan komt, om daarna te bedenken of en hoe we kunnen helpen (wat me in dit geval onwaarschijnlijk lijkt, gezien hoe zwak links ervoor staat, en hoeveel andere zaken er gaande zijn die onze aandacht kunnen gebruiken), en wat we daar als links van kunnen leren.

Het Communistisch Platform verschaft kameraden uit alle hoeken van de socialistische beweging de mogelijkheid van communisme.nu gebruik te maken om discussie te voeren. Tenzij anders vermeld zijn gepubliceerde artikelen en brieven daarom niet per se representatief voor de opvattingen van het Communistisch Platform.