Palestijns offensief: onverwacht maar onvermijdelijk

Met het offensief dat Hamas vorige weekend initieerde, is er hernieuwde aandacht voor de situatie in de Gazastrook en Israël. Als Communistisch Platform delen wij met deze verklaring onze analyse over de ontstane situatie en onze principes rondom deze kwestie.

In de ochtend van zaterdag 7 oktober jl. vormde het afvuren van tientallen raketten door Hamas op Israël het begin van een onverwacht offensief, waarbij verzetsstrijders het zelfs klaarspeelden door de hoogtechnologische en streng bewaakte grenzen van de Gazastrook te breken. Onmiddelijk spraken politici en journalisten in het Westen van ‘terrorisme’ en regende het veroordelingen van het ‘willekeurig en ongeprovoceerd’ geweld tegen burgers. Verschillende hoofdsteden hesen Israëlische vlaggen en steunden ‘het recht van Israël om zich te verdedigen tegen dergelijke oorlogsmisdaden’. ¹ Voorzichtige kritiek dat dit een wel heel eenzijdig beeld is en dat de context waarin dit plaatsvindt volstrekt wordt genegeerd, wordt beantwoord met verontwaardiging dat ‘dit niet het moment is’ en wordt weggezet als whataboutism: oorlogsmisdaden zijn immers nooit goed te praten. 

Maar dit offensief kan alleen worden begrepen in de context van de meer dan 75 jaar bezetting door de zionistische Israëlische staat en zijn politiek van apartheid. Al was het onverwacht dat dit offensief nu plaatsvindt, was het tegelijkertijd onvermijdelijk. Het is hypocriet om nu moord en brand over oorlogsmisdaden te roepen na meer dan driekwart eeuw apartheid en de misdadige handhaving daarvan door de Israëlische staat. 

Het is opvallend hoe snel Westerse pers en politici steun voor Israël uitspraken. Een Europese Commissaris vergat zelfs even welke keuzes hij mag maken zonder lidstaten (of andere Eurocommissarissen) hierbij te consulteren. Hij kondigde direct het stopzetten van alle ontwikkelingssteun aan Palestina aan, gelijk met Israël’s aankondiging om een totale blokkade van Gaza in te stellen, waardoor de meer dan twee miljoen mensen die hier opgesloten zitten, zonder water, elektriciteit of eten komen te zitten.² Lidstaten die oproepen tot ‘deescalatie’ (op zich al een boterzachte eis) worden de mond gesnoerd omdat dit zou kunnen worden gezien als ‘het toekennen van equivalentie aan beide kanten’. En dit terwijl in Israël zelf de redactie van centrumlinkse krant Haaretz de verantwoordelijkheid expliciet bij Netanyahu neerlegt.³

De reacties van politiek links zijn niet heel veel beter dan die van de Europese Commissie. De PvdA, Groenlinks en de SP spraken al snel over het recht van het getroffen Israël om zich te verdedigen.⁴ Enkel bij de SP was er in een voetnoot nog ruimte voor kritiek op Israël als apartheidsstaat, maar ook deze partij heeft zijn internationalistische principes geheel laten varen.

Een ietwat betere insteek zien we bij BIJ1, waarbij de lijsttrekker op Twitter duidelijk de gewelddadige apartheidspolitiek van Israël als belangrijkste aanstichter ziet van het uitgebroken geweld.⁵ Ook dit wordt echter gekoppeld aan het “internationale recht”, met als implicatie dat internationaal recht uberhaupt een zaligmakend principe is, in plaats van een reeks regels geschreven door en voor de heersende klasse. We moeten onze argumenten niet laten afhangen van of iets wel of niet mag onder internationaal recht maar een eigen analyse maken. De verschillende betrokken instituties (de VN, de EU, enz.) zijn immers net zo goed zelf onderdeel van het probleem.

Free Palestine, maar niet zo?

Niet iedereen gaat mee in het dominante narratief; sommigen zeggen nog steeds de bevrijdingsstrijd van de Palestijnen te steunen. Vaak haasten zij zich om daar meteen bij te zeggen dat ze het offensief dat door Hamas werd geïnitieerd niet steunen. 

Wij hebben geen pretenties over de aard van Hamas; het is een reactionaire en nationalistische organisatie wier beeld van een bevrijd Midden-Oosten fundamenteel anders is dan de onze. Dat we geen voorstanders zijn van het nationalisme of religieuze fundamentalisme van Hamas, betekent echter absoluut niet dat we daarmee dit offensief direct af moeten keuren. Niet voor niks sluiten ook linkse verzetsgroeperingen (zoals bijvoorbeeld de PFLP) zich aan; veel alternatieven zijn er immers niet, behalve wachten tot je dood gaat in een openluchtgevangenis. 

Ook kritiek die zich niet zozeer richt op de reactionaire politiek van Hamas, maar op het gebruik van (hevig) geweld, is misplaatst. Dergelijke afkeuring gaat vaak gepaard met uitspraken dat het verzet het met dit offensief voor de Palestijnse bevrijdingsstrijd zou hebben verpest, alsof vrede en bevrijding nabij zouden zijn geweest tot dit offensief plaatsvond en Israël zich wel moest vergelden. De implicatie is dat de bewoners van Gaza zich mogen verzetten, maar alleen op een vreedzame manier, omdat ze zich anders onpopulair zouden maken bij de tere zieltjes in het Westen. Die laatsten zijn dan immers genoodzaakt om Israël financieel, militair en politiek te steunen. Het geweld van de koloniale staat kan hierbij wel gewoon door de beugel, zoals het omschrijven van Gaza’s inwoners als ‘menselijke beesten’, een beproefde methode van kolonisten om hun misdaden tegen onderdrukten goed te praten. 

Zulke pogingen tot vreedzaam verzet zijn gedaan, zowel door de bewoners van Gaza als door activisten van erbuiten. In 2010 probeerden activisten per schip steun naar Gaza te sturen met als bedoeling de blokkade van Gaza te doorbreken. Daarop reageerde Israël door het Turkse schip in internationale wateren aan te vallen, zes van de mensen aan boord te executeren en veel andere passagiers gevangen te nemen.⁶ In 2018, nadat toenmalige President Trump besloot de ambassade van de VS naar Jeruzalem te verhuizen, begonnen protesten aan de grens van de Gazastrook, ook wel bekend als de Great March of Return; een verwijzing naar het gegeven dat de protesten zich tegen de blokkade van Gaza keerden en eisten dat Palestijnse vluchtelingen terug mochten keren naar land waar ze door de kolonisten van verjaagd waren. De protesten waren grotendeels geweldloos maar de reactie van Israëlische troepen was dat niet. Meer dan tweehonderd Palestijnen werden neergeschoten (waarvan bijna een kwart minderjarig) en meer dan twintigduizend mensen raakten gewond.⁷

De eerste blokkade van Gaza vond plaats in 2005. De leefomstandigheden zijn dermate slecht dat de mediane leeftijd in de Gazastrook 18 is, tegenover 30 in Israel.⁸ Minder dan 4% van het water is drinkbaar en door de blokkade is er onvoldoende bouwmateriaal om de benodigde infrastructuur voor watervoorziening en sanitatie aan te leggen. Wat er wel gebouwd wordt, hoeft niet lang overeid te blijven vanwege periodieke bombardementen op Gaza. Elk jaar neemt het aandeel bewoners van Gaza dat nierproblemen heeft door het drinken van vervuild water toe, terwijl het aantal vergunningen dat Israël toekent om hier buiten Gaza medische hulp voor te krijgen juist elk jaar afneemt. 

Tegelijkertijd was 2023 het dodelijkste jaar voor Palestijnen sinds het einde van de Tweede Intifada in 2005⁹ en leek het er niet op alsof dit minder zou worden in de toekomst. In deze context is duidelijk dat het geweld dat veroordeeld dient te worden dat van en aangesticht door de Israëlische staat en haar (veelal Westerse) bondgenoten is. Zoals Marx al schreef in de context van de Indiase opstand van 1857: “There is something in human history like retribution: and it is a rule of historical retribution that its instrument be forged not by the offended, but by the offender himself.”¹⁰ 

Steun de bevrijding van Palestina!

De enige oplossing voor dit voortdurende bloedvergieten is bevrijding van het Palestijnse volk, een einde aan de bezetting en apartheid, niet het uitmoorden van nog meer Palestijnen in naam van het zionisme. Ook oproepen dat alle ‘joden’ zouden moeten vertrekken verdienen geen steun; dat is meegaan in hetzelfde soort ethnonationalisme dat zowel de zionisten als Hamas aan te rekenen is. 

De enige oplossing is er een waarbij beide volken elkaars zelfbeschikkingsrecht erkennen en erkennen dat het zionisme in geen van beider belang is; niet voor de Palestijnen maar ook niet voor de Israëliërs, die tevens de dupe zijn van het verdelen van de arbeidersklasse aldaar en de doorlopende provocaties van het zionistische regime waarbij gewelddadig verzet door de onderdrukten altijd al onvermijdelijk was. De huidige situatie is zeker geen hoopvolle, maar desalniettemin moet de Israëlische arbeidersklasse gewonnen worden voor de strijd om het zionisme omver te werpen en de bezetting te stoppen. Iedereen die dienst in de IDF weigert, agiteert om anderen hetzelfde te laten doen en actief solidair is met de bevrijdingsstrijd van het Palestijnse volk, verdient onze steun. Alleen zo kan tot een werkbare oplossing gekomen worden; een democratische republiek met wederzijdse erkenning voor de zelfbeschikking van beide volkeren. 

Vanuit Europa moeten we de bevrijdingsstrijd van de Palestijnen steunen en pleiten tegen het stopzetten van steun aan Palestina. We moeten een tegengeluid bieden aan de valse narratieven in de burgerlijke pers en de imperialistische uitingen van politici over het hele politieke spectrum. We moeten pleiten voor het stopzetten van alle steun aan de bezetting en vergeldingsacties van de koloniale staat Israël, zowel als het gaat om het leveren van (geld voor) wapens als om het legitimeren van de bezetting.