In het weekend van 27 en 28 maart kwamen kameraden en sympathisanten van het Communistisch Platform online samen voor scholingen en discussies. Dit online scholingsweekend had als doel interessante scholingen te bieden en hiermee discussie aan te zwengelen over verschillende relevante vraagstukken voor de hedendaagse arbeidersbeweging. Hier volgt een kort verslag door Janne van den Bosch.
Het weekend begon op zaterdagochtend met een sessie gegeven door Willem Houthof. Hij gaf een introductie over de geschiedenis van de SP en haar plaats binnen de arbeidersbeweging, wat communisten te zoeken hebben in de SP en hoe het huidige conflict tussen ROOD en de SP heeft kunnen ontstaan. Zijn belangrijkste conclusie is dat de SP een duaal karakter heeft: enerzijds komt ze voort uit een revolutionair verleden, zijn de beginselen (formeel) antikapitalistisch en is ze (in bepaalde mate) geworteld in arbeidersbuurten om verzet tegen neoliberalisme te organiseren, anderzijds heeft het parlementaire succes uit het verleden geleid tot een verrechtsing van het ledenbestand en is er een grote drang om mee te besturen. Uit dit duale karakter komen volgens Houthof dan ook een aantal belangrijke tegenstellingen voort, die enkel worden versterkt door de maoïstische organisatievormen en -cultuur uit het verleden. Die tegenstelling zou het wel een belangrijk strijdterrein voor communisten maken, en mede ten grondslag liggen aan het huidige conflict.
Hoewel veel informatie bij doorgewinterde SP’ers wel bekend was, ontstond een goede discussie over het karakter van de partij en welke lessen we kunnen trekken uit haar verleden. Ook de kwestie over de rol die de partij in de toekomst nog kan spelen binnen de arbeidersbeweging leverde interessante vragen op: wanneer is de SP geen strijdtoneel meer van de arbeidersbeweging?
‘s Middags sprak emeritus hoogleraar sociale bewegingen, Marcel van der Linden, over de crisis in de arbeidersbeweging. Hij ging voornamelijk in op een geschiedenis van revoluties en hoe deze opstanden relevant zijn voor de arbeidersbeweging nu. Hij gaf drie redenen voor het gebrek aan revoluties vandaag de dag: de overgangsdip, in de periode na een revolutie zullen er eerst verslechterde omstandigheden zijn voordat dingen verbeteren; afleiding, de moderne maatschappij is veel complexer geworden, de politieke macht ligt niet meer duidelijk bij de staat omdat bedrijven en andere instanties macht hebben. Het is hierdoor niet langer duidelijk wie precies de baas is over de maatschappij, in tegenstelling tot in feodale of laag ontwikkelde kapitalistische maatschappijen; en tot slot inlijving, waar de arbeidersklasse vroeger buiten de burgerlijke samenleving stond, deze nu een onderdeel is van de burgerlijke samenleving. Via bijvoorbeeld het kiesrecht en polderende vakbonden wordt proletarische politiek binnen kapitalistische structuren gehouden.
Dat de arbeidersbeweging nu aan kracht verliest en we dus een manier moeten verzinnen om deze weer op te bouwen, presenteerde van der Linden als een voldongen feit; hij had hier de nodige voorbeelden voor. In de discussie kwam de staat van de arbeidersbeweging echter veel naar voren, meningen verschilden hierover en de subjectiviteit van de staat van de arbeidersbeweging werd uitvoerig besproken.
De laatste sessie van de eerste dag werd gegeven door Lotte van der Horst over marxistische vrouwenemancipatie en intersectionaliteit. Ze ging hier in op de discussie over intersectionaliteit, identiteitspolitiek en hun verhouding tot marxistische vrouwenemancipatie. Haar focus lag op een aantal specifieke zaken met betrekking tot vrouwenemancipatie: de geschiedenis van identiteitspolitiek en intersectionaliteit, hoe intersectionaliteit en identiteitspolitiek op dit moment in Nederland tot uiting komen en wat een marxistische analyse van zowel intersectionaliteit, identiteitspolitiek als vrouwenemancipatie is. In deze overzichtelijke scholing gaf van der Horst handvaten voor een goede discussie over het nut van vrouwenemancipatie op marxistische basis tegenover intersectionaliteit en identiteitspolitiek zonder te vervallen in clichés over dat alles ‘onder het socialisme direct opgelost zou zijn’. Ze gaf ook een korte introductie over de maoïstische oorsprong geschiedenis van identiteitspolitiek, en de reactie hierop: intersectionaliteit.
De discussie over dit onderwerp ging voornamelijk over de noodzaak van vrouwenemancipatie, ook binnen de eigen linkse bewegingen, en bood hopelijk genoeg relevante doelen en ideeën om mee aan de slag te gaan in onze eigen organisaties.
De tweede dag werd geopend door Bart van Holsteijn, hij introduceerde de nieuwe scholingsbundeling van het Communistisch Platform: Een weg uit het moeras: de partijbeweging (Hier verkrijgbaar). Deze bundeling bestaat uit enkele artikelen die ingaan op het concept partijbeweging en is het eerste boekje in een reeks waarin we belangrijke vraagstukken voor de arbeidersbeweging uiteenzetten en bediscussiëren. Van Holsteijn presenteerde de bundeling aan de hand van een introductie van het concept partijbeweging: hij vertelde dat in recente jaren marxisten de klassieke sociaal-democratische partijbeweging herontdekt hebben. Ze interesseren zich voor de talrijke pogingen om arbeiders via dagelijkse activiteiten bij politiek te betrekken en de strategische implicaties die deze pogingen hadden voor de arbeidersbeweging. De voornaamste vragen waar hij op in ging tijdens zijn scholing waren: “Wat waren de bouwstenen van de partijbewegingen van de twintigste eeuw?” en “Bestaan er lessen en praktijken voor een hedendaagse communistische partij?”. De discussie aan de hand van deze sessie waren dan vooral ook gericht op deze vragen, in combinatie met een discussie over de noodzaak van een partij binnen de partijbeweging.
De middagsessie van de zondag werd gegeven door Gus Ootjers en ging over fascisme en anti-fascisme. Hij definieerde het begrip fascisme aan de hand van Trotski’s analyse van het fascisme. Fascisme wordt gekarakteriseerd door extreemrechtse knokploegen die de arbeidersbeweging willen slopen. De conclusie die Ootjers gaf was dat de bestrijding hiervan via de zelfverdediging van de arbeidersbeweging moet gaan en niet via klassencollaboratie van het volksfront; samenwerking met zowel de sociaaldemocratie als de burgerlijke partijen tegenover het fascisme.
De discussie na deze sessie was vooral gericht op de historische vormen van fascisme en de situatie nu, en de reactie hierop vanuit links: is deze overtrokken, of moet er wel degelijk meer aandacht aan anti-fascistisch activisme besteed worden omdat veel activisten het gevoel hebben ‘er iets mee te moeten’?
De laatste scholing van het weekend was onder leiding van Anne McShane, een Ierse mensenrechtenadvocaat die haar PhD-onderzoek heeft gedaan over de rol van de Sovjet vrouwenorganisatie, de Zhenotdel, in Sovjet Centraal-Azië. Ze is fellow traveler van de Britse CPGB. Zij verzorgde een scholing met een korte introductie over de geschiedenis van de Zhenotdel en welke lessen we als links op dit moment hieruit kunnen trekken.
In 1919 werd de Zhenotdel opgericht. Dit werd het onderdeel van de partij dat zich bezighield met ‘vrouwenzaken’, met emancipatie in plaats van burgerlijk feministische doelen, zoals socialisering van het huishouden, kinderopvang en het politiek betrekken van vrouwen. De organisatie was ontzettend populair en vrouwen vanuit alle uithoeken van de Sovjet-Unie waren erin actief. Na de invoering van de NEP (Nieuwe Economische Politiek) werd het de Zhenotdel steeds lastiger gemaakt haar werk te kunnen doen. Veel emancipatoire eisen werden stopgezet of zelfs teruggedraaid (recht op abortus bijvoorbeeld, en de socialisering van het huishouden). In 1930 werd de Zhenotdel opgeheven.
Tijdens de discussie kwam actueel seksisme binnen de arbeidersbeweging naar voren en welke lessen we kunnen trekken uit (bijvoorbeeld) organisaties zoals de Zhenotdel. Ervaringen werden gedeeld en zo werd er geprobeerd om oplossingen aan te dragen voor het seksisme binnen en buiten de beweging op dit moment.
De scholingsdagen waren succesvol in opkomst, ondanks dat we niet fysiek bij elkaar konden komen. De discussies waren talrijk en interessant en de scholingen waren erg leerzaam. Het weekend liet het belang van scholing zien. We moeten als links elkaar scholen en serieus discussie voeren over belangrijke onderwerpen, alleen dan kunnen we de staat van links op dit moment veranderen en de beweging verder opbouwen.
Wil je ook op de hoogte blijven van het Communistisch Platform en haar scholingen: meld je dan aan voor de maillijst.
Het Communistisch Platform verschaft kameraden uit alle hoeken van de socialistische beweging de mogelijkheid van communisme.nu gebruik te maken om discussie te voeren. Tenzij anders vermeld zijn gepubliceerde artikelen en brieven daarom niet per se representatief voor de opvattingen van het Communistisch Platform.