Het nieuws van 3 januari dat de Verenigde Staten middels een raketaanval de hoge generaal Soleimani van de Iraanse Revolutionaire Garde heeft gedood, roept sterke reacties op onder links. Alom wordt een verhoging van internationale spanningen tussen de VS en Iran verwacht en de angst voor een nieuwe oorlog is groot. Communistisch Platform roept op tot een verheldering van het anti-imperialistisch standpunt in warrige tijden.
Dat Iran de afgelopen jaren een prominente rol speelde in de internationale spanningen rondom het Midden-Oosten is bekend. Het land verzet zich – onder een theocratisch-islamitisch vaandel – tegen de Amerikaans geleide wereldorde en probeert haar bestaanszekerheid te vergroten door het ontwikkelen van een eigen nucleair programma. Tegelijkertijd probeert zij haar invloed te vergroten in de regio door het steunen van sjiitische milities en het verlenen van andere militaire steun waarbij het veelal botst met de belangen van andere regionale machten zoals Israël en Saoedi Arabië. Al onder Obama voerde de VS – al dan niet kleine – drone-aanvallen tegen Iraans grondgebied uit en in 2018 stapte de VS onder Trump uit het nucleaire verdrag dat de ontwikkeling van Iraanse nucleaire bommen moest verhinderen.
Nu lijkt met het vermoorden van de zeer populaire en invloedrijke generaal Soleimani de gespannen voet met het theocratische regime verder te escaleren. Mogelijke redenen daarvoor lopen uiteen van electoraal opportunisme in eigen land van de Amerikaanse president tot de oplopende druk van jingoïsten in Washington. Zeker lijkt dat de Islamitische Republiek deze aanval niet zomaar over zich heen zal laten gaan, zelfs als het geen algehele oorlog tot gevolg heeft. Deze ontwikkeling lokt de herbevestiging van de standpunten van alle linkse groepen over interventionisme en oorlog uit, en dus ook de onderliggende discussie over hoe deze moeten worden bestreden.
Met toenemende oorlogs-angst zal de neiging tot blinde mobilisatie groot zijn. Een deel van links zal bij een oorlogssituatie zo snel mogelijk achter de Islamitische Republiek scharen. Zeker bij klein-links valt een dergelijke pavlov reactie te verwachten. Ongetwijfeld zullen zij wijzen naar de oppervlakkige verbeteringen van rechten in Iran. Wij moeten ons niet laten misleiden door dit ‘anti-imperialisme van dwazen’ – de vijand van mijn vijand is mijn vriend dus moeten we de Iraanse regering steunen. De oorlogsdreiging moet geen afleiding zijn voor de eis van een socialistisch programma voor anti-imperialisme. Zelfs in het geval van oorlog tussen de VS en Iran, moet elke vorm van steun aan het theocratisch regime uitblijven. Niemand heeft profijt van het voortbestaan van de onderdrukking van de Iraanse bevolking.
Sadet Karabulut, internationaal woordvoerder van de SP, houdt voorlopig vast aan het standpunt dat zij eind december innam in de discussie rondom het versturen van een Nederlands oorlogsschip naar Iran. Daarin eiste zij de terugtrekking van het besluit tot het sturen van een Nederlandse schip en wees op het gevaar onverhoopt de buitenlandse agenda van Amerika, ten nadele van het nucleaire akkoord, te ondersteunen. Haar alternatieve strategie behelst het straffen van Iraanse verantwoordelijken voor geweld tegen de eigen bevolking. Verder moet Nederland inzetten op diplomatieke bemiddeling om de internationale vrede te bewaren1
Dit lijkt ook de insteek te zijn van Niet In Mijn Naam, de anti-oorlogsbeweging van de SP. Zij stelden in hun verklaring dat de Minister van Buitenlandse zaken nu de keus had tussen het verworden tot een schoothondje van Trump of een waakhond zijn voor internationale vrede2. Hierbij lijkt men deels de positie van Nederland in de wereldorde uit het oog te verliezen. Nederland is een van de grootste wapenexporteurs ter wereld, wat zowel Karabulut als Niet In Mijn Naam erkennen. Daaruit moet dan ook de logische conclusie getrokken worden dat Nederland onder haar huidige constellatie geen neutrale positie als zijnde waakhond voor internationale vrede of diplomaat kan hebben. Eerder heeft zij belang bij internationaal conflict.
Terugtrekking van de Nederlandse inmenging in het conflict zou zeker een belangrijk eis moeten zijn voor Socialisten, mits wij niet alleen de terugtrekking van schepen maar algehele terugtrekking van Nederlandse troepen in het Midden-Oosten eisen, alsook de andere Westerse landen. Ongetwijfeld steunt Karabulut deze gedachtegang en wij willen haar geen onredelijkheid in de schoenen schuiven. Toch valt het ontbreken van de Iraanse bevolking in haar verhaal op. Door zich geheel te richten op internationaal recht gaat zij voorbij aan de bewegingen in Iran, waarop progressieve verandering in de regio toch echt is aangewezen. De vraag blijft ook hoe diplomatieke middelen en het straffen van verantwoordelijken kan worden gecombineerd met de wens sancties op Iran niet te verhogen. Er zal dus gekozen moeten worden, en als er dan toch sancties moeten komen wordt dan niet hetzelfde geriskeerd als zij voor het sturen van Nederlandse schepen vreest? De Nederlandse sancties zouden net zo goed onverhoopt kunnen bijdragen aan de Amerikaanse agenda in de regio.
De positie van de partij is niet geheel onsympathiek maar lijkt zich te verschuilen achter de terminologie van legalisme en internationaal burgerlijk recht. Ongetwijfeld om zo veel mogelijk sympathie (en vooral zo weinig mogelijk tegenstand) te winnen in de publieke opinie. Maar is de marginale vergroting van de sympathie van de boodschap het waard om daadwerkelijke solidariteit te slachtofferen? Ons lijkt het duidelijk dat principiële politiek boven punten scoren in de pers moet staan.
Daarom voorstaan wij het standpunt dat vrede niet kan voortkomen uit diplomatie, vredesmissies en instituten als de Verenigde Naties – een samenraapsel van uitbuiters en moordenaars. Het is de taak van socialisten om de breed gedragen behoefte aan vrede te koppelen aan de noodzaak voor revolutionaire verandering in Iran en elders.
We moeten wat dat betreft dan ook geen illusies hebben in de pretenties van de Islamitische Republiek. Iran heeft wel degelijk imperialistische belangen in de regio, en is daar ook een relatieve grootmacht. Elke steun aan het theocratisch regime in Iran is dan ook verwerpelijk. De Iraanse staat heeft ook belang bij het in stand houden van een conflict met de VS; zij gedijen erbij zichzelf voor te doen als martelaren en zichzelf neer te zetten als slachtoffers van onrecht. In die zin heeft de VS de theocraten een dienst bewezen door Soleimani om te leggen.
Socialisten zijn in dit soort conflicten dan ook defaitistisch. We zijn in het geval van oorlog voor het verlies van de VS, maar we zijn niet voor een overwinning van het theocratisch regime. Beide uitkomsten zouden een negatief gevolg hebben voor de arbeidersklasse, de arbeidersbeweging en de democratische, seculiere en socialistische krachten. In elk geval van oorlog moeten wij aan de kant van de arbeidersklasse staan.
Bij imperialistische oorlogen hebben wij niks te winnen, en alles te verliezen. Daarom moeten wij streven naar het ontmaskeren van de voorbereidingen op oorlog door de gevestigde elite, en organisatie door de partij en de anti-oorlogsbeweging van praktische solidariteit met de arbeidersbeweging, en de socialistische en democratische bewegingen in Iran. Alsmede het leggen van contacten met Iraans links en het betrekken van progressieve en anti-kapitalistische groepen in Nederland bij het organiseren van deze solidariteit. Solidariteit is niet slechts een zaak van diplomatie tussen (burgerlijke) staten maar van inzet van onderop.
Met het oog op de bovenstaande tekst hebben wij de volgende eisen opgesteld om als uitgangspunt te dienen voor een socialistische koers voor internationale solidariteit in het Midden-Oosten:
- Verwerp imperialistische oorlog! Voor het onmiddellijk en onvoorwaardelijk terugtrekken van Westerse troepen uit de regio. Geen Nederlandse oorlogsvloot naar het Midden Oosten!
- Verwerp elke imperialistische interventie. Voor het onmiddellijk en onvoorwaardelijk beëindigen van alle sancties tegen Iran.
- Verwerp het theocratische regime!
- Steun aan alle strijd vanuit de arbeidersklasse en progressieve krachten in Iran tegen armoede en repressie.
- Steun aan socialisme en democratie in Iran en daarom solidariteit met de arbeidersbeweging en democratische, socialistische en seculiere bewegingen in Iran.
- Verwerp Israelische, Britse en Amerikaanse nucleaire wapens. Voor een Midden Oosten zonder nucleaire wapens als een stap naar wereldwijde nucleaire ontwapening.
Wij roepen alle kameraden- in het bijzonder Sadet Karabulut en de kameraden van Niet In Mijn Naam- op om zich achter deze punten te scharen en/of met ons de discussie aan te gaan over deze punten.