Gooi de grenzen open!

Inmiddels is de schok van de foto over de driejarige Aylan die op de Turkse kust aanspoelde alweer een beetje voorbij. Politici gaan over tot de orde van de dag. Jos Alembic kijkt naar de kapitalistische oorzaken van de menselijke tragedie en wijst op oplossingen vanuit de arbeidersbeweging.

De vluchtelingencrisis staat de laatste maanden vol in de belangstelling. Met name vanaf juli begon de media de rapporteren over de vluchtelingen die de kanaaltunnel wilde passeren, veelal door op rijdende wagons te springen of zelfs door de tunnel te voet door te lopen. In de nacht van 27 op 28 juli probeerde maar liefst 2200 vluchtelingen dit. Tussen 8 en 14 augustus registreerde VN vluchtelingenorganisatie UNHCR bijna 21 000 nieuwe vluchtelingen die in de Griekse havens aankwamen. Afgelopen week hadden we een crisismoment op het hoofdstation in Boedapest, waar vele duizenden vluchtelingen waren gestrand nadat de overheid ze blokkeerden om door te reizen naar (in de meeste gevallen) Duitsland omdat ze niet beschikten over de “juiste documentatie” (lees: een paspoort met geldig visum). Deze crisis werd voor de Hongaren tweeledig “opgelost”, door de bestaande vluchtelingen te verschepen naar Oostenrijk en haar grens met Servië te versterken door haar leger.

Maar deze crisis is al een paar jaar aan de gang. Belangrijke factoren waren de opstand en staatsgreep in Egypte in respectievelijk 2011 en 2013, de oorlog in Libië in 2014, de Malinese burgeroorlog tussen 2012 en 2013 en natuurlijk de Syrische burgeroorlog die begonnen is in 2011 en nu met Islamitische Staat verder is geëscaleerd. Eigenlijk kun je nog verder terug, maar dan is het voor Europa minder relevant omdat deze vluchtelingen vooral binnen de regio of zelfs binnen de landsgrenzen werden opgevangen, denk met name aan de oorlog in Afghanistan en Irak. De eerste belangrijke conclusie is dan ook dat het met name Westerse interventie is geweest die deze vluchtelingenstromen op gang heeft gebracht.

“Opvang in de regio”

Natuurlijk zijn de burgerlijke politici voor een “menswaardige” oplossing, het liefst ver weg van ons vandaan. Geert Wilders bijvoorbeeld noemde een besluit tot het opzetten van een nieuw asielzoekerscentrum in Zeewolde, dat plaats moet gaan bieden voor 900 tot 1500 vluchtelingen, “gekkenwerk“. De oorzaak volgens hem ligt hem in het huidige regeringsbeleid die, naar zijn smaak, veel te “open” zou zijn en daarmee vluchtelingen zou uitnodigen. De oplossing zou gezocht moeten worden in de regio: “Als ze alleen veiligheid zouden zoeken, zouden ze in Turkije stoppen”, ja want Turkije is ongelooflijk veilig en respecteert al haar inwoners. Dat er al decennia een semi-burgeroorlog woedt richting de Koerden of dat Turkije zelf ook Koerden in Syrië bombardeert is een “fabeltje”…

Maar hij staat niet alleen. Ook Sybrand Buma van het CDA roept op voor het instellen van “safe havens“. Volgens Buma zijn dat “plekken waar mensen veilig kunnen leven, zodat ze daar kunnen worden opgevangen als vluchteling en niet in handen vallen van nietsontziende mensensmokkelaars om vervolgens de gevaarlijke overtocht te maken”. Deze moeten vooral in de getroffen gebieden zélf worden ingesteld: Syrië, Irak, Libië. En hij wil het niet enkel laten bij loze praat, want je zou je zomaar kunnen afvragen wat de regeringen in de getroffen landen daar zelf van vinden, je weet wel, kleine dingen als “soevereiniteit” en zo, zaken die normaal toch vrij hoog in het burgerlijk vaandel staan als het over staten gaat. “Als dat betekent dat we militairen op de grond moeten uitzenden, moet je daartoe bereid zijn” is zijn antwoord en impliceert daarbij meer middelen voor het leger zouden de huidige troepen onvoldoende zijn. Je kunt veel zeggen, hij is in ieder geval eerlijk over zijn imperialisme. Of we deze pyromaan dan ook moeten vertrouwen dat meer conflict de sleutel is naar de oplossing…

Het is daarom pijnlijk dat Dennis de Jong, voorzitter van de SP fractie in het Europees Parlement, precies deze oplossing voorstaat. Wat nodig zou zijn is een “menswaardige opvang in de regio, en waar nodig via gereguleerde hervestiging. Dan voldoen we daadwerkelijk aan onze humanitaire verplichtingen”. Tenzij de Jong net als Buma “safe havens” wil opzetten, iets waar ik mag van verwachten dat dat niet zo is, betekent dit dus een voortzetting van de status quo, namelijk de opvang van deze Syrische vluchtelingen in landen als Turkije, Libanon, Jordanië en Irak.

De reden dat deze mensen verder trekken, weg van de massa-vluchtelingenkampen, is dat deze plekken een hel zijn. Ja, het is er veilig, in de zin dat er geen oorlog woedt. Maar zaken als een toekomstperspectief, de hoop dat je kinderen op kunnen groeien en wat kunnen maken van hun leven, die is er simpelweg niet. Dus ja, een paar procent nemen de gevaarlijke sprong naar Europa, uit wanhoop. Het is in deze spagaat waar de mensensmokkelaars hun slag slaan en vaak letterlijk over lijken gaan om hun woekerwinsten te verzekeren. En eenmaal aangekomen in Europa vormen ze dan een “vluchtelingencrisis”, deze 0,027% van de Europese bevolking… Stellen dat we opvang in de regio moet “verbeteren” als weg naar de oplossing is compleet bizar en socialisten onwaardig.

De “economische vluchteling”

En is het zo’n enorm probleem? Zou het niet zinniger zijn om de grenzen gewoon open te gooien? “Natuurlijk niet! We zouden al snel overspoeld worden, onze economie zakt compleet in elkaar omdat ze dat niet kan opvangen, we hebben immers maar een beperkt aantal banen” etc etc. Je kent het riedeltje wel, wellicht ben je het zelfs met een deel ervan eens. Deze vluchteling wordt dan al snel weggezet als een “economische vluchteling”. Vaak wordt het onderscheidt gemaakt tussen “politieke vluchtelingen”, die we zeker moeten helpen en deze andere categorie van vluchtelingen voor wie we toch een of andere vorm van grenscontrole moeten instellen.

Het verkiezingsprogramma van de SP voor de Europese verkiezingen in 2014 stelde het als volgt: “De door de Europese Unie afgedwongen openstelling van onze arbeidsmarkt voor Bulgaarse en Roemeense werkzoekers is een kolossale blunder. Daardoor worden mensen uit die landen tot goedkope koopwaar gemaakt voor genadeloze ondernemers en tot oneerlijke concurrenten op onze al uit zijn balans geraakte arbeidsmarkt. Eerder gebeurde dat met Poolse werkzoekers, ook op bevel van Brussel. Vrij verkeer van werkzoekers binnen de Europese Unie kan pas zonder grote problemen als de omstandigheden in de verschillende landen in Europa meer gelijk worden. Zolang dat niet het geval is, betekent het onbeperkt openstellen van binnengrenzen vragen om wantoestanden”.

Het is dus een “kolossale blunder” om migranten toe te laten binnen de EU, laat staan buiten de EU! Deze formulering stelt impliciet vast dat we als partij staan voor “fort Europa”, hetzij dat we een wat “menswaardigere” opvang willen, vooral in de regio.

De ironie is echter dat zelfs op kapitalistische basis open grenzen een heel positief effect hebben. Meer migranten betekent immers meer banen, al was het maar vanwege het feit dat ook migranten boodschappen moeten doen en daardoor meer werk creëren. Bovendien hebben we een reëel probleem met de vergrijzing. We hebben veel nieuwe arbeidskrachten gewoon nodig. Dan is het aan ons, arbeidersbeweging, om te zeggen “prima, wees welkom, werk vooral, maar wel op onze arbeidsvoorwaarden en loon. Geen oneerlijke concurrentie op deze zaken”. De FNV snapt dit, het is een elementair logisch standpunt vanuit de vakbeweging, maar de SP heeft er nog steeds moeite mee, juist omdat ze meegaat in de context van het huidige politieke discours.

Of een ander veelgehoord argument: Allochtonen zitten vooral in de bijstand. Onzin, zo blijkt uit onderzoek dat er juist minder allochtonen gebruik maken van het sociaal net. Ook wordt er vaak meer belasting betaald dan door autochtonen, blijkt uit OESO onderzoek.

Vrij verkeer werkt bovendien beide kanten op. Als grenzen open zijn, is er reden te meer om terug te gaan. Je roots bepalen een belangrijk deel van je identiteit, familie, vrienden, de regio op zich vormen daar allemaal deel van. Turken en Marokkanen moesten kiezen tussen hun vaderland en Nederland, de meeste bleven hier. De Polen daarentegen konden prima terugrijden om hun familie op te blijven zoeken en daar een nieuw gezin te stichten als ze een paar jaar in Nederland hadden gewerkt. Dichte grenzen creëren juist het probleem.

Ik herhaal, zelfs op kapitalistische basis is het zinniger om grenzen af te schaffen. Socialisten gaan natuurlijk verder. Willen wij een socialistisch alternatief bouwen op het bestaande systeem moeten we globaal denken, simpelweg omdat het kapitalisme een globaal systeem is en dus, willen we kapitaal overstijgen, we dus politiek, sociaal en economisch globaal moeten gaan leren handelen, als klasse. Ons platform stelt het kernachtig: “Verdeeld door landsgrenzen is de werkende klasse machteloos tegen de heerschappij van kapitaal wereldwijd. Verenigd op een continentale en globale schaal is kapitaal machteloos tegen ons”.

Ruim een eeuw geleden, in 1907, hield de Tweede Internationale een congres in Stuttgart waar onder meer over dit thema een resolutie werd aangenomen. We vertalen, voor zover we weten voor het eerst in het Nederlands, deze resolutie. Het kan wellicht dienen als inspiratie voor een meer socialistische standpunt binnen de SP. Laten we deze trotse traditie van internationalisme nieuw leven inblazen en ervoor zorgen dat alle Aylans in het vervolg alleen nog maar hoeven te verzuipen … in de veiligheid van hun dekens.