Stemadvies socialistencongres 2, juni 2024

In dit stemadvies leggen we uit wat wij als Communistisch Platform (CP) vinden van het voorgestelde programma en de ingediende amendementen en bestuurskandidaturen.

Als factie binnen de Socialisten zijn we in brede zin tevreden met het voorstelprogramma dat dit weekend voorligt, al zijn we ook blij dat er nog een aantal verbeteringen zijn voorgesteld.

We zijn als eerst blij om te zien dat het idee dat we een min-maxprogramma nodig hebben, een belangrijk punt voor ons, nu breed gedragen is in de organisatie. Dit weekend gaan we het hebben over het programma als geheel en de ingediende wijzigingsvoorstellen. De voorstellen hebben we goed bestudeerd, en we hebben er een mening over gevormd.

Voordat we op de individuele voorstellen ingaan willen we het echter eerst hebben over een fundamenteler meningsverschil dat we zien ten aanzien van de functie van het programma. Dit zien we in de door de afdeling Overijssel en LinkerFlank ingediende amendementen, die beide een andere visie belichamen op wat er wel en niet in een programma hoort te staan. Om ons standpunt daarover toe te lichten, eerst kort wat over de geschiedenis van het denken over programma’s.

Waarom een minimum-maximumprogramma? 

Links experimenteert ondertussen al meer dan anderhalve eeuw met het schrijven en promoten van partijprogramma’s. Zeker tot het eind van de Tweede Wereldoorlog waren revolutionaire linkse organisaties redelijk stellig en expliciet over de noodzaak tot een machtsovername door de werkende klassen, en het streven naar communisme. Na de oorlog is links (om meerdere redenen) meer en meer overgestapt op de programma-vorm die ook door de pro-kapitalistische partijen werd gehanteerd, waarbij men elke verkiezing een nieuw programma opstelt, en het oude wordt behandeld als een gefaalde reclamecampagne.

Dit leidt tot een grote verzameling aan steeds meer afgezwakte programma’s die op termijn niets meer te doen hebben met revolutionaire politiek en vooral dienen als middel om de partij als “merk” te profileren. Een min-maxprogramma breekt met deze werkwijze door de machtsovername van de arbeidersklasse centraal te stellen, als langetermijndoel waar we naartoe moeten werken. We maken helder naar de arbeidersklasse wat wij daadwerkelijk samen willen realiseren als we aan de macht komen, in plaats van puur schrijven over wat momenteel goed in de ‘markt’ ligt.

Wat is een minimumprogramma?

Een van de belangrijkste vragen die elke organisatie voor ogen heeft, is hoe je kunt communiceren waar je voor staat. Geert Wilders eenmanspartij doet dit door “programma’s” van één a4 te publiceren; D66 doet het door programma’s van 600-1200 pagina’s te ontwikkelen. De SP neigde de laatste tijd meer naar korte programma’s, al zat het grotere probleem bij het opstellen van agitatiemateriaal, waarin de partij vaak slechts 10 of minder eisen presenteerde.

Ook ten aanzien van een minimum-maximumprogramma kun je je natuurlijk afvragen welke lengte “werkt” en wat wel en niet in zo’n programma hoort. En de voorstellen van Overijssel en LinkerFlank hebben daar beide andere ideeën over dan wij en de programmacommissie op uit zijn gekomen.

In dit artikel wijst Mike Macnair erop dat revolutionair links historisch het maximumprogramma gebruikte als promotiemateriaal en om helderheid te scheppen over waar een organisatie of beweging naartoe wil, terwijl ze in het minimumprogramma een mix opnamen van politieke randvoorwaarden voor machtsovername in combinatie met ‘economische’ eisen ofwel direct overgenomen uit de arbeidersbeweging, ofwel daarop aansluitend. Dit lijkt ons deels een goede insteek, maar we denken wel dat er meer nodig is.

Als je bijvoorbeeld Macnairs artikel leest, dan zie je dat het ook in de laat 19e en vroeg 20e eeuw gebruikelijk was om vrij korte minimumprogramma’s te produceren. Afdeling Overijssel heeft tientallen amendementen ingediend met als argument dat eisen niet nodig zouden zijn voor het realiseren van een machtsovername, en dat ze (dus) uit het programma moeten. LinkerFlank zet daarentegen vooral in op verkorting van de toelichting en een reductie en versimpeling van de eisen.

Onze visie

Als CP denken we dat een min-maxprogramma wel degelijk meer moet omvatten dan de korte min-maxprogramma’s van weleer. Dit bepleiten we voor de volgende overkoepelende redenen:

1. We denken dat we helder voor ogen moeten hebben dat het verdelen van de arbeidersklasse in de 20e en vroege 21e eeuw in belangrijke mate lukte omdat links belangrijke deelstrijden grotendeels rechts liet liggen (feminisme, onderwijs, ecologie, fundamentele kritiek op de centrale rol van de burgerlijke staat en kapitaal, multiculturalisme, bezuinigingspolitiek als wapen). De burgerij (in samenwerking met populistisch rechts) heeft dit met veel succes ingezet (bijv. door het promoten van nationalisme, etnisch superioriteitsdenken en seksisme/patriarchale waarden) om zo delen van de klasse tegen elkaar op te stoken.
2. We moeten als Socialisten inzien en omarmen dat we veel meer moeten doen dan enkel het opzetten van een parlementaire werking. We willen ook sociale bewegingen en maatschappelijke organisaties samenbrengen, mensen organiseren, enzovoorts, om zo de strijd tegen het kapitalisme zo breed mogelijk te trekken. Om daarin te slagen, moeten we als organisatie samen vaststellen voor welke eisen we willen strijden, en wat we zien als focuspunten. En om dat controleerbaar te maken, moeten we op zijn minst de hoofdpunten vastleggen zodat we ernaar kunnen terugverwijzen. Deze eisen zijn integraal onderdeel van de weg naar een proletarische machtsovername. 

Door allerlei eisen te verwijderen die niet strikt nodig zijn specifiek voor een parlementaire/politieke machtsovername, gaan de voorstellen van Overijssel (en LF) er onzes inziens aan voorbij dat het minimumprogramma een dubbelfunctie moet hebben, en dat verenigen van de klasse in één beweging tot dusver verreweg het grootste struikelblok is gebleken voor een politieke machtsovername. Daarom zijn we tegen de meeste voorstellen die zijn ingestoken vanuit het idee om het minimumprogramma in te korten. Want die eisen zijn wat ons wel degelijk noodzakelijk. Dit deels omdat we hechten aan transparantie, deels omdat we denken dat we als politieke organisatie veel meer moeten doen om mensen, organisaties en strijdterreinen aan ons te binden die historisch grotendeels door (Nederlands) socialistisch en marxistisch links zijn genegeerd, bestreden of doodgezwegen – waaronder de vrouwenbeweging, LHBTIQ+ kwesties en bijna alle kwesties die raken aan de behandeling en maatschappelijke inclusie van mensen met een migratie-achtergrond.

Eisen die daar wat ons betreft aan bijdragen zijn deels ‘economisch,’ deels ‘politiek’. Denk aan verkorting van de werkdag, betere faciliteiten voor ouders/verzorgers, een beter onderwijssysteem, een anders functionerend rechtssysteem en drugsbeleid. Hoewel deze eisen na een machtsovername zouden kunnen worden ingevoerd, gaat dat eraan voorbij dat transparantie een belangrijke waarde is, en dat dit daarnaast eisen zijn op basis waarvan we vandaag de dag moeten organiseren.

Dit is onder andere nodig om te zorgen dat deze eisen daadwerkelijk breedgedragen zijn ten tijde van een machtsovername, want anders is de kans groot dat er vervolgens niks mee gebeurt. Xenofobie en westers superioriteitsdenken leven breed binnen de arbeidersbeweging, en het is mede aan ons als socialisten om te zorgen dat we dit weten af te schudden – en dat we dit doen op een manier die bijdraagt aan eenheid van de klasse. We kunnen er simpelweg niet van uitgaan dat dit uit zichzelf gebeurt, dus we moeten hier als organisatie mee bezig, om te komen tot een robuuste, diverse arbeidersbeweging, zodat de volledige klasse zich welkom en gezien voelt in de overkoepelende strijd tegen klassenoverheersing.

Dit is ook de reden dat we de tegenvoorstellen van LF in brede zin ontraden. Want los van dat we het oneens zijn met hun idee dat de toelichting in (bijna) elke sectie moet worden ingekort, denken we dat het juist voor het opbouwen van een partijbeweging contraproductief is om al die zaken te verwijderen die zij verwijderen. Want dat programma is ook een toetssteen voor de organisatie als geheel.

Tot slot zijn de voorstellen in het minimumprogramma dus niet enkel een programma voor de machtsovername, maar ook het programma van de revolutionaire regering na de machtsovername. Niet alle zaken uit het minimumprogramma zullen gerealiseerd zijn op het moment dat we de machtsovername door de arbeidersklasse kunnen realiseren. In Rusland was voor de machtsovername de eisen over land, brood en vrede essentieel, maar wetende dat het programma breder was kon ze bredere delen van de klasse aan zich binden, en na de revolutie (voor die tijd) vergaande maatregelen doorvoeren met betrekking tot vrouwen- en homobevrijding.

Bestuurskandidaten

Na het congres op 15/16 juni hebben we eindelijk een programma wat we kunnen uitdragen, en dus ook moeten doen. Het besturen krijgt daarmee ook een andere focus. Om van partij in oprichting naar partij te groeien is worteling in de arbeidersbeweging en sociale bewegingen essentieel. Van alle kameraden die zich tot dusver hebben gekandideerd, denken we dat we daaraan kunnen bijdragen. Natuurlijk hebben we vertrouwen in de kandidaten die zich op het (aanvullend) programma van Communistisch Platform hebben gekandideerd. Maar ook ten aanzien van de overige kandidaten: Agostino, Ivo en Iván willen we jullie oproepen om op hen te stemmen.

Het bestuur van de Socialisten moet wat ons betreft een afspiegeling zijn van de verschillende stromingen binnen de Socialisten waarmee we gezamenlijk de organisatie opbouwen. We vinden het daarom ook jammer dat het de factie Linkerflank niet is gelukt om kandidaten te leveren voor het bestuur.

Wij vinden het belangrijk dat de besluiten door het 2e congres, op 15/16 juni 2024 bijeen, door alle leden van het bestuur worden geaccepteerd. Dit geldt ook voor onze eigen kandidaten. Aanpassingen op het programma zullen we moeten leren door onze activiteiten in de beweging.

Stemadviezen voor de ingediende voorstellen

Wij hanteren voor eigen leden bij een aantal stemmingen interne discipline. Dit is als een voorstel (direct) voortvloeit uit of strijdig is met ons eigen voorstelprogramma, het Kompas, dat we als factie samen hebben opgesteld en die leden ook moeten accepteren. (Al staat het ze vrij wijzigingen voor te stellen en te bepleiten.) Op de voorstellen gemarkeerd met * staat interne discipline.

Op basis van ons eigen conceptprogramma voor de arbeidersklasse en de analyse van de voorstellen die wij bovenstaand bieden adviseren we de volgende voorstellen te steunen: 

• 1*, 4*, 5*, 9*, 11*, 14*, 16, 18*, 19*, 20*, 24*, 26*, 27*, 29, 40, 41, 42, 55, 57*, 59*, 60, 64, 68*, 69, 70, 71, 72, 74, 75*, 76*, 77, 78, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 90, 91, 92, 95, 97*, 99*, 100, 101, 104, 106*, 107*, 109*, 111*, 112*. 

Daarnaast adviseren we om tegen deze voorstellen te stemmen:

• Motie naamswijziging*, 7*, 8*, 10*, 12*, 13*, 15*, 17*, 21*, 22*, 23*, 25*, 28*, 30*, 31*, 32*, 33*, 34*, 35*, 36, 37*, 38*, 39, 43, 44*, 45*, 46*, 47*, 48*, 49*, 50*, 51*, 52*, 53*, 54*, 56, 58*, 61*, 62*, 63, 65*, 66*, 67, 73, 79, 89, 93*, 94*, 96*, 98*, 102, 103, 105*, 108*, 110, 113*, 114 t/m 136*.

Toelichting

Als je benieuwd bent naar de onderbouwing, dan hebben we hier ook een tabel met per voorstel een korte toelichting (tenzij het onze eigen voorstellen zijn, zie in dat geval de toelichting bij het voorstel zelf):