Op zondag 25 september vindt de landelijke Socialisten-conferentie plaats. Tijdens deze conferentie wordt besloten over het doel, de structuren en de opbouw van De Socialisten. Ter voorbereiding van deze conferentie heeft de conferentieredactie een drietal vragen rondgestuurd naar participanten om de discussie alvast op gang te brengen in een tweetal conferentiebulletins. Hieronder lees je het antwoord van het bestuur van het Communistisch Platform op deze drie vragen.
1. Wat vinden jullie dat De Socialisten toe zou moeten gaan voegen aan het landschap van linkse organisaties die zich bezighouden met linkse partijpolitiek, belangenbehartiging en ideële doelstellingen?
Als Communistisch Platform zien wij de toekomst van De Socialisten voor ons als een samenwerkingsproject tussen verschillende radicaallinkse organisaties, oud SP’ers, ROOD en delen van de vakbeweging en sociale bewegingen, op basis van concrete punten waar eenheid op gevonden kan worden. Dit project zal bestaan uit een landelijk overleg, en waar mogelijke lokale groepen en comité(s), met vertegenwoordigers vanuit de verschillende deelnemers die besluiten tot gezamenlijke actie rond concrete punten.
Het doel van de conferentie is het ontwikkelen van een project dat tot een partij kan leiden. Hoewel ons doel als Communistisch Platform het formeren van een Communistische Partij is, zien wij de formatie van een partij als een langdurig project. Dit proces moet bijgezet worden door het smeden van eenheid tussen de verschillende deelnemers, het ontwikkelen van een gezamenlijke politieke werking (afdelingswerk, werk in de sociale bewegingen en vakbondswerking).
Er zijn natuurlijk andere mogelijke wegen die De Socialisten in kan slaan. Het is waardevol om bij die mogelijke vormen kort stil te staan.
De eerste mogelijkheid is het opzetten van een brede organisatie zonder gedefiniëerd programma als basis voor eenheid. Wij maken een scherp onderscheid tussen brede organisaties en massaorganisaties. Wij zijn niet voor brede organisaties waarbinnen alle stromingen inclusief klassencollaborationistische stromingen een plaats hebben. Ons doel is het winnen van de arbeidersklasse voor een communistisch programma en hen op die basis te verenigen in een massapartij. Dit is dus een duidelijk ander fenomeen dan brede organisaties. Het expliciete gevaar van dergelijke brede organisaties is dat zij de interne grote politieke meningsverschillen niet hebben uitgesproken. Het bestaan van meningsverschillen an sich is geen probleem, maar zonder acceptatie van een programma als basis voor eenheid komen de belangrijke meningsverschillen onvermijdelijk naar voren op het moment dat de organisatie voor grote politieke keuzes staat, vaak met het uiteenvallen van de organisatie als gevolg. Op dit moment is er binnen onze beweging nog geen eenheid op basis van een radicaal programma, daarom stellen wij voor ons te beperken tot enkele punten waarop er wél eenheid gevonden kan worden. Een alternatieve mogelijkheid zou zijn dat we de laagste gemene deler als basis voor eenheid nemen. Dat zou in de praktijk betekenen dat we een SP 2.0 opzetten. De politiek van de SP die erg gericht was op regeringsdeelname leidt tot een ondemocratische partijstructuur waarbinnen ‘radicale’ meningen worden buitengesloten om zo een potentiële coalitiepartner te blijven Dit kan alleen maar door bureaucratische controledrang waarbij de ledendemocratie wordt uitgehold en vervangen wordt door controle van het betaalde personeel dat afhankelijk is van de partij en dus zelden kritisch kan zijn. Onze ervaring in de SP laat zien dat wij niet een vergelijkbare organisatie moeten opzetten maar die vorm moeten overstijgen.
Een tweede mogelijkheid is dat we wel een radicaal of communistisch programma aannemen als basis voor eenheid: de onmiddellijke vorming van een partij met direct een communistisch programma als basis. Hoewel dit misschien dichter bij het standpunt van Communistisch Platform lijkt te staan, staat deze er in werkelijkheid mijlenver vanaf. Wanneer wij kijken naar de balans voor communistische politiek in de discussies die spelen bij De Socialisten, zien we dat een groot deel van De Socialisten er geen communistische politiek op na houdt. De vraag is dan ook hoeveel van deze mensen zouden overblijven op het moment dat wij deze weg in zouden slaan. In de praktijk zullen dat er niet heel veel meer zijn dan een optelsom van bestaand radicaal links. Sterker nog, we zien binnen radicaal links dat niet alle radicale groepen een werking hebben binnen De Socialisten, denk bijvoorbeeld aan de Internationale Socialisten. Wat er dan op zijn best zou overblijven is een samenraapsel van Revolutie, Socialistisch Alternatief, Grenzeloos en CP. Aangezien dit allemaal kleine groepen zijn, met een heel specifieke eigen werking en traditie, zal dit waarschijnlijk niet tot een groots resultaat leiden. Als het wel daadwerkelijk tot een gezamenlijke organisatie zou leiden, zou dit een zeer kleine organisatie worden. Bovendien is het maar zeer de vraag of op die basis de meningsverschillen tussen die groepen overstegen kunnen worden. In het verleden hebben wij altijd kleine, radicaallinkse, organisaties die zichzelf tot nieuwe partij bombardeerden bekritiseerd om hun gebrek aan engagement met de bestaande arbeidersbeweging. Dit punt blijft wat ons betreft ook in de huidige situatie valide, dus moeten wij waken voor dit soort sektarische formaties.
Een derde mogelijke vorm is dat De Socialisten een politieke partij wordt in de zin dat de organisatie meedoet aan verkiezingen. Het meedoen aan verkiezingen is voor ons een tactische overweging, die verschillende vormen aan kan nemen; één eigen lijst, een lijst met andere organisaties, een lijst met een gezamenlijke fractie van verschillende organisaties etc. Wij zijn dan ook niet als zodanig tegen het meedoen aan de verkiezingen van De Socialisten, zoals ook in meerdere steden al is gebeurd, met steun van CP. Het verheffen van een tactisch middel (kiesvereniging) tot basis voor eenheid is wat ons betreft echter niet nuttig. Het is een burgerlijke definitie van een politieke partij om te stellen dat een kiesvereniging het oprichten van een partij zou zijn. Voor ons is een partij veel meer dan een kiesvereniging. Een partij moet een levendig project zijn, die naast het parlement ook een uitgebreide werking heeft in de richting van sociale bewegingen, de vakbeweging en eigen buitenparlementaire activiteiten. Het oprichten van een kiesverenigingen lost op zichzelf geen van de politieke vraagstukken die besproken moeten worden op en biedt geen politieke handvaten voor het opbouwen van een actieve partij. Het meedoen aan verkiezingen van de nieuwe formatie zou dan ook per verkiezing beoordeeld moeten worden in plaats van het als basis van een nieuwe partij neer te zetten.
Het project van de Socialisten moet als doel hebben de huidige situatie waar wij als links in zitten te doorbreken. We hebben de afgelopen periode veel discussies gevoerd, en die moeten ook doorgaan, maar wij moeten niet blijven steken in een project dat enkel discussie voert. We moeten nu doorwerken aan het formaliseren van een werkelijke organisatie, op basis van de punten waar wij gezamenlijk eenheid op kunnen vinden. Met het bovenstaande in acht genomen zal dit dus in eerste instantie geen uitgebreid politiek programma zijn, maar enige punten op basis waarvan wij gezamenlijke actie kunnen voeren.
Op dit moment worden we vooral verbonden doordat we allen niet meer onderdeel zijn van de SP. Het is logisch dat daarom nu de politieke doelen vooral worden geformuleerd als iets anders willen zijn dan de SP, maar dit is wat ons betreft nog geen gemene deler voor De Socialisten. Als CP willen wij inzetten op de volgende punten als gezamenlijke basis:
★ Onafhankelijke organisatie van de arbeidersklasse
★ Radicale democratie
★ Sociale revolutie
★ Internationalisme
Die punten kunnen op termijn uitgewerkt worden tot een kort programma op basis waarvan wij als Socialisten eenheid kunnen vormen. Bij de beantwoording op vraag drie gaan wij meer in op hoe wij deze begrippen zelf uitleggen.
Door het vormen van een samenwerkingsproject kunnen wij samen met diffuse stromingen en groepen een gezamenlijke politieke werkwijze ontwikkelen. We kunnen samen scholingen, bijeenkomsten, overleggen en acties organiseren.
Het is vooral belangrijk om een werkwijze te ontwikkelen waardoor we ook buiten de verkiezingscampagnes de arbeidersbeweging actief kunnen houden. Alleen zo bouwen we een sterke beweging op die tijdens de verkiezingen vooral haar macht laat zien, in plaats van de verkiezingen als het enige moment van actie te zien en parlementaire politiek als het enige podium. Door duurzame politieke campagnes op te zetten kunnen we een cruciale bijdrage maken in het landschap van linkse politiek, die nu gedomineerd wordt door ineffectieve en/of reactionere NGOs en enkel op electoralisme gefocuste partijen. Daaraan kunnen we in de komende maanden als de Socialisten werken, gebaseerd op belangrijke onderwerpen zoals wooncrisis, klimaatverandering en vakbondswerk. De al opgerichte landelijke netwerken en lokale werkgroepen kunnen het begin zijn van meer uitgewerkte, landelijke interventies die de bestaande actoren en organisaties in de sociale bewegingen bij elkaar brengen en socialistische analyse bij die verschillende linkse strijdterreinen introduceren/promoten. Daarnaast is het belangrijk dat we ons in de meer theoretische discussies over linkse politiek in Nederland mengen met bijdragen gebaseerden op marxisme en duidelijke revolutionaire strategie.
Deze combinatie van het ontwikkelen van eenheid, een gezamenlijke politieke werking, en het verder uitbouwen van politieke discussie zal uiteindelijk leiden tot het creëren van onderling vertrouwen tussen de verschillende deelnemers, een onderling vertrouwen wat meer dan eens ver te zoeken is op links. Een dergelijke formatie zou de potentie hebben tot het ontwikkelen van een daadwerkelijke massapartij die de impasse op links kan doorbreken.
Antwoord vraag 2: Wat zijn jullie ideeën en wensen voor een democratische organisatiestructuur en hoe voorkomen we dat we ondemocratisch worden?
De huidige formatie bestaande uit een drietal verenigingen, werkgroepen rond thema’s, lokale groepen, een landelijk overleg en verschillende radicaallinkse groepen moet wat ons betreft een formelere organisatiestructuur krijgen.
De eerste stap hiervoor is de fusie van de verenigingen Socialisten Utrecht, Socialisten 010 en Democratisch Socialisten Amsterdam tot een gezamenlijke landelijke vereniging waar iedereen in Nederland lid van kan worden, waarbij de verschillende nu bestaande lokale groepen en werkgroepen ook onderdeel worden van deze vereniging, en moet er een landelijk bestuur worden opgericht die uitvoering geeft aan de besluiten van de ledenvergaderingen en leiding geeft aan de vereniging.
Deze vereniging zal moeten fungeren als een samenwerkingsverband waarbij rond concrete campagnes (in de sociale beweging) gezamenlijke besluiten worden gemaakt op basis van een politieke basis voor eenheid die vastgesteld dient te worden.
Wij zien radicale democratie als basis voor gemeenschappelijke actie. In de context van De Socialisten geldt dan ook dat een democratische organisatiestructuur voor ons van groot belang is.
Momenteel bestaat De Socialisten uit kameraden afkomstig uit verschillende organisaties en achtergronden die elk hun eigen opvattingen hebben en verschillende werkwijzen hanteren. Velen zijn afkomstig uit de SP, waarbij een deel geroyeerd is met als reden ‘de eenheid binnen de SP te verzieken’ omdat kritische leden zich organiseerden om hun standpunten te verdedigen. Een ander deel van de ex-SP’ers is vertrokken uit onvrede over het democratisch gebrek binnen de SP, waarbij wederom leden die gezamenlijk een ander standpunt dan het partijbestuur aanhingen “maar ergens anders moe(s)ten gaan voetballen”.
Nu proberen we tot een nieuw samenwerkingsverband te komen, op basis van eenheid over in ieder geval een aantal basispunten (zie ook het antwoord op de eerste vraag en de volgende vraag). Echter, ook als we tot een aantal zeer basale pijlers weten te komen op basis waarvan wij ons verenigen, betekent dit zeker niet dat iedereen de betekenis en uitvoering van die pijlers hetzelfde invult. Om dus uiteindelijk tot een samenwerkingsverband te kunnen komen met eenheid die ook op de lange termijn houdbaar en democratisch is, is voorwaardelijk dat er ruimte is voor meningsverschillen en dat mensen hun politiek niet verhullen ten behoeve van die eenheid of consensus.
Bovendien is het niet zo dat de verschillende achtergronden van de verschillende deelnemers verdwijnen op het moment dat wij een gezamenlijke vereniging opzetten. Het is juist de realiteit dat wij bestaan uit een veelheid van verschillende socialisten, communisten, mensen uit de vakbeweging en sociale bewegingen met elk hun eigen politieke tradities en ervaringen. Het zou onwenselijk zijn om deze ervaringen en tradities niet mee te nemen. Juist door een open democratische cultuur kunnen wij voortbouwen op de ervaringen van velen en tot een hoger politiek niveau stijgen.
Daarom is het ook belangrijk dat er een landelijk bestuur komt waarbinnen alle verschillende stromingen zich vertegenwoordigd voelen, bestuurders moeten gekozen worden op basis van hun politieke ideeën en hierop gecontroleerd kunnen worden door de leden. Hoe openlijker bestuurders zijn over hun ideeën, hoe meer kliekvorming en achterkamertjespolitiek vermeden kunnen worden.
Hiervoor is in ieder geval het borgen van het recht op facties essentieel. Organisaties en individuen die deelnemen aan De Socialisten moeten hun eigen structuren, publicaties en dergelijke kunnen behouden. Ook moet er volledige vrijheid zijn om kritiek te hebben op andere standpunten of organisaties, alsook op genomen besluiten. Zo worden politieke verschillen transparant gemaakt en geformaliseerd, kunnen minderheidsposities zich organiseren om potentieel een meerderheid te verkrijgen en wordt optimaal ruimte geboden aan ideologische discussies en verdieping van standpunten. Alleen dan kan daadwerkelijke democratie geborgd worden binnen dit samenwerkingsverband en kan worden voorkomen dat De Socialisten verzandt in een soortgelijke organisatie als de SP en de democratische gebreken die daarbij horen.
De mogelijkheid voor mensen om zich te organiseren met gelijkgezinden – organisatie die in deze context vóór totstandkoming van De Socialisten sowieso al bestond in de vorm van de verschillende organisaties waar deelnemers vandaan komen – geeft minderheidsposities de mogelijkheid meerderheden te proberen te behalen in plaats van er uiteindelijk weer uit te stappen als toch blijkt dat de invulling van de punten waarop De Socialisten eenheid wil vormen ze niet zint. Bovendien zijn verschillen van inzicht belangrijk om onze standpunten te verbeteren en aan te scherpen.
Een goed functionerende democratische organisatiestructuur vergt een gezonde discussiecultuur, frequente verkiezingen en verslaglegging van alle functies en factierecht. Zo moeten leden voldoende mogelijkheid en tijd hebben om hun standpunten uiteen te zetten en moet discussie centraal staan. Meningsverschillen zullen er altijd zijn en daar moeten we open over zijn tegen elkaar. Ook moet voor iedereen binnen en buiten de organisatie duidelijk zijn welke discussies plaatsvinden en wat daar de verschillende standpunten in zijn. Daarnaast vergt een goed functionerende factiecultuur op haar beurt een hoge mate van transparantie en het openstaan en respect hebben voor de argumenten van anderen. Dat betekent dat argumenten niet zomaar afgewezen moeten worden omdat ze toevallig uit een andere organisatie afkomstig zijn. In verschillende discussies moeten we eenieders standpunt juist op de merites beoordelen, niet op basis van wie het inbrengt. Enkel op deze manier kunnen we sektarisme binnen de Socialisten uit de weg gaan en tegelijkertijd zorgen dat in belangrijke discussies ieders standpunt serieus wordt besproken in plaats van deze te verhullen uit naam van een eenheid die eigenlijk schijnconsensus behelst.
Een statutair vastgelegd recht op facties is noodzakelijk. Wanneer facties open kunnen zijn over hun bestaan als factie, kunnen zij ook ‘aangevallen’ worden op hun politieke punten, dus is er openlijke discussie mogelijk en dus ook overtuigingen van deze en gene zijde. Op het moment dat die facties niet boven de grond bestaan, of niet duidelijk gedefinieerd worden, krijg je ongetwijfeld kliekvorming en tegenwerking vanuit de informele groepen die dan ontstaan. Kliekvorming is bij uitstek een basis voor frustratie en wrijving, omdat er niet op openlijke politieke basis uitsluiting plaatsvindt. Alleen zo kunnen we borgen dat De Socialisten als project nu en op de langere termijn democratisch is en blijft.
Vraag 3. Welke thema’s zouden prioriteit moeten hebben bij het opbouwen van De Socialisten en hoe gaan we ons concreet op de lange termijn inzetten voor die thema’s?
De thema’s op basis waarvan wij eenheid binnen De Socialisten willen organiseren zijn:
★ Onafhankelijke organisatie van de arbeidersklasse
★ Radicale democratie
★ Sociale revolutie
★ Internationalisme
Hieronder wordt kort uitgelegd waarom deze thema’s prioriteit moeten hebben en hoe we ons daar concreet op de lange termijn voor in gaan zetten.
- Onafhankelijke organisatie van de arbeidersklasse
Wij streven naar de vereniging van de arbeidersklasse in een politieke formatie. Hierbij zien wij de arbeidersklasse als de sociaal-economische klasse die afhankelijk is van het loonfonds om te overleven, daarbij meegenomen zij die het huishouden doen, werklozen, arbeidsongeschikten, gepensioneerden en studenten. CP beseft zich maar al te goed dat ze maar één stem is in een dergelijke vereniging van vele stemmen: de stemmen van de arbeidersklasse, en de arbeidersklasse is een divers geheel. ‘Eenheid in verscheidenheid’. Om in de eerste plaats iets te kunnen bereiken als klasse an sich is het van het grootste belang dat de klasse onafhankelijk georganiseerd is. Dus vrij van burgerlijke invloeden ofwel: geen compromissen met de klassenvijand maar een organisatie voor ons en door ons. Dit is iets waar de Socialisten bij uitstek het project voor zijn. Dit doen we door ons resoluut en altijd tegen het kapitalisme en uitbuiting te keren en altijd aan de kant van de onderdrukten te staan. Het doel van de Socialisten moet niet zijn om mee te regeren in de liberale democratie maar om de klasse onafhankelijk te organiseren voor revolutie. Het meedoen aan verkiezingen kan een belangrijk middel zijn om onze doelen te bereiken maar kan nooit het einddoel zijn. Het einddoel is de emancipatie van de arbeidersklasse. Daar waar de mainstream linkse partijen zich al lang en breed hebben laten inkapselen door het systeem doet de Socialisten dat nadrukkelijk niet. En daarvoor moet de arbeidersklasse onafhankelijk georganiseerd zijn. Eigen middelen, eigen ruimtes, eigen strijd.
- Radicale democratie
Socialisten staan voor de uitbreiding van democratie over alle facetten van de maatschappij dat wil zeggen dat wij staan voor collectief bestuur en verkozen vertegenwoordiging op alle niveaus. In het huidige kapitalistische systeem regeert de staat zich veelal door geheimzinnigheid, bureaucratische regels, onbegrijpelijke ambtelijke taal en misleiding. Om daadwerkelijk de grote meerderheid van de bevolking macht te geven moeten wij ons verzetten tegen alle beperkingen en vervormingen van de democratie, dus tegen alle onverkozen posities, getrapte verkiezingen. Democratie moet veel meer zijn dan eens in de paar jaar mogen stemmen. Er moet volledige vrijheid van meningsuiting, vergadering en demonstratie zijn. Wij verwerpen elke vorm van beperkingen en censuur. Wanneer wij dit voorstellen als toekomstige staatsvorm moeten wij hier als socialistische organisatie zoveel mogelijk op dezelfde principes georganiseerd zijn: Hier werken we aan door deze cultuur van meet af aan in onze organisatie aan te brengen. Besluiten worden op congressen genomen en er vinden regelmatige bestuursverkiezingen plaats. We zijn nadrukkelijk niet voor een getrapt systeem zoals bij de SP waarbij afdelingsvoorzitters in een partijraad zitten, maar voor een congressysteem waar alle leden mogen stemmen en elke stem even zwaar weegt. Pas als wij zelf de radicale democratie volledig omarmen en in onze vezels hebben zitten, kunnen we dit naar buiten naar de rest van de wereld uitdragen.
- Sociale revolutie
Onder het kapitalisme is er een groot deel van de maatschappij waar kapitalisten het alleenrecht hebben: de economie. Om dit te veranderen is een sociale revolutie nodig die de arbeidersklasse niet alleen de politieke macht geeft maar ook over de rest van de maatschappij. Om hier concreet een basis voor te creëren moeten we de strijd voeren voor het verbeteren van de sociale omstandigheden van de arbeidersklasse op elk denkbaar niveau. Zo moeten de arbeidsomstandigheden drastisch verbeterd worden, dat betekent onder andere het opbouwen en democratiseren van de vakbeweging en de strijd voeren gelijk loon voor gelijk werk, verkorting van de werkdag en afschaffing van overwerk en verhoging van het minimumloon. Naast de traditionele economische thema’s is het van belang om ons te profileren op andere onderdrukkingen en vernietiging die het kapitalisme kenmerkt zoals klimaat, zorg, huisvesting, antiracisme, vrouwenemancipatie, LHBTI+-emancipatie en alle andere mogelijke strijdterreinen, onder andere door het verder uitwerken van socialistische alternatieven op deze onderwerpen en het opbouwen van deze sociale bewegingen. De strijd voor activistische, democratische en radicale vakbeweging en sociale beweging is een belangrijke stap voor het vervangen van het kapitalisme.
- Internationalisme
Een van de belangrijkste pijlers onder het socialisme is internationalisme, immers de klassenstrijd kan alleen gewonnen worden als de arbeidersklasse zich internationaal verenigt. Het kapitaal opereert internationaal, dus moeten wij een internationalistisch tegenwicht bieden. Dit is een onderwerp waar de Socialisten zich duidelijk politiek kunnen afzetten tegen de SP. Waar de SP van begin af aan al een duidelijk nationalistische tak heeft, laten wij dit in onze organisatie volledig weg. Waar de SP het arbeidsmigranten vraagstuk op denkt te lossen door voor eigen arbeiders eerst te kiezen, maken wij een internationalistische analyse en leggen wij de schuld daar waar hij hoort: bij het kapitaal. De Socialisten doen er goed aan banden aan te halen met socialistische en communistische organisaties in het buitenland. Wij zijn voor een Europese Democratische Republiek en zien dat als een onderdeel om de arbeidersklasse wereldwijd aan de macht te brengen. Hoewel wij de huidige Europese Unie van de commissarissen, corruptie en het kapitaal afwijzen pleiten wij dus niet voor het terugtrekken achter de landsgrenzen, maar juist voor het bundelen van krachten op Europees niveau om een politiek alternatief te kunnen bieden op de huidige EU. . Socialisten zijn tegen elke imperialistische oorlog, militair bondgenootschap en bezetting. Ook verzetten we ons tegen nucleaire, biologische en andere massavernietigingswapens, gezien hun inherente onmenselijke karakter. Vrede kan niet komen van instituten als de Verenigde Naties – een samenraapsel van uitbuiters en moordenaars. Het is onze taak om de breed gedragen behoefte aan vrede te koppelen aan de noodzaak tot revolutie. Enkel via de ontwapening van de kapitalistische klasse door de internationale arbeidersklasse kan het gevaar van oorlog voor eens en altijd worden bezworen.