In het weekend van 3 en 4 mei vond in Amsterdam het Marxisme Festival plaats. Dit is een jaarlijks evenement georganiseerd door de Internationale Socialisten, dat zich richt op links Nederland. Zelf beschrijft de IS het als ‘een weekend vol systeemkritiek, theorie en discussie over de belangrijkste vragen van het moment‘. Met een paar kameraden van het Communistisch Platform zijn wij naar Amsterdam afgereisd om hieraan deel te nemen.
De IS zal weinig linkse activist onbekend zijn. Na de anarchisten en autonomen vormt de IS waarschijnlijk de grootste stroming van buitenparlementair links. Bij demonstraties zijn zij altijd duidelijk herkenbaar aan hun bordjes, krantjes en slogans. Op dit soort momenten gedragen zij zich echter consistent als een wat linksere SP, waarbij hun socialistische grondslag ver te zoeken is. Het leek mij dan ook interessant om een IS te zien die verder gaat dan reformistische slogans, die inderdaad systeemkritisch is.
Inderdaad lijkt deze systeemkritiek op het festival aanwezig te zijn. Ian Birchall (uit Groot-Brittannië overgekomen) leverde twee uitstekende talks over socialisten in de eerste wereldoorlog (samen met Ron Blom), en het leninisme. Vooral deze laatste talk verraste mij, door een kritischere kijk op Lenin dan ik had verwacht. De (helaas niet zo druk bezochte) talk op zondag over Marx’ Kapitaal gaf goede tips voor wie dit nog steeds relevante werk wil lezen.
Helaas bleek het streven tot systeemkritiek in een constant conflict te zijn met een IS die tegelijkertijd haar slogans naar buiten wil brengen. Dit contrast werd sterk duidelijk bij de slotrally. Voor een publiek van voornamelijk socialisten krijgt Max van Lingen (hoofdredacteur van de Socialist, de krant van de IS) het voor elkaar een speech te geven zonder ook maar éénmaal kapitalisme, socialisme of klassenstrijd in de mond te nemen. Een speech die ook de SP had kunnen geven. Max kwam niet verder dan oproepen om bij de vakbond te gaan, zonder een woord vuil te maken over wat socialisten daar dan vervolgens moeten doen.
Dat Max niet zuiver in slogans denkt blijkt wel uit zijn presentatie over Oekraïne op zaterdag. Omdat ik een kwartier te laat was, heb ik helaas het begin van zijn presentatie gemist. Op het moment dat ik binnen kwam lopen was Max echter midden in een klassiek leninistische uiteenzetting over productie, proletariaat en imperialisme, om 10 minuten later pas Oekraïne weer te noemen. Binnen de IS bestaat dus wel degelijk een klassen-analyse, die de IS echter niet zo publiekelijk uitdraagt. Het laat zien dat er twee ISen bestaan: de IS van de slogans en de campagne, en de IS die geworteld is in een marxistische traditie.
Opmerkelijk is dat de IS aan geen enkele groep een platform heeft geboden, behalve aan de FNV en de SP. De SP kreeg zelfs de mogelijkheid om haar EU-standpunten uit te leggen in het kader van de komende Europese verkiezingen. Ook Communistisch Platform had graag georganiseerd aanwezig willen zijn, maar onze aanvraag hiertoe werd afgewezen. Dat reformistische, klassecollaboratieve groepen een onkritisch podium krijgen, terwijl revolutionair-linkse groepen geweerd worden (op een Marxisme festival nota bene) is onbegrijpelijk.
Het is niet verkeerd om de SP en FNV te betrekken bij dit soort evenementen. Het is wel verkeerd om het eigen marxisme te verbergen of te matigen ten gunste van deze groepen. Wat is de toegevoegde waarde van het onkritisch herhalen van vakbondseisen? Wat draagt dat nou bij aan onze beweging?
Het was begrijpelijker geweest (doch nog altijd verkeerd) als dit een festival was geweest voor een ongeïnformeerd publiek, maar de aanwezigen waren in overgrote meerderheid zelf socialisten. In veel van de discussies werd duidelijk dat het politiek niveau in de zaal niet onderdeed voor dat van de sprekers, of dit zelfs oversteeg. In deze context is de opstelling van de IS merkwaardig.
Het is belangrijk om evenementen als het Marxisme Festival te hebben. Dit is bij uitstek de gelegenheid om als gehele socialistische beweging onze theoretische verschillen systematisch uiteen te zetten, te bediscussiëren, om zo van elkaar te leren en om als beweging te groeien. Dit is echter onmogelijk met enkel spreekruimte voor de IS, zeker als deze niet durft te breken met FNV en SP.