Stemadvies: in het kamp van de vijand
Stemadvies: in het kamp van de vijand

Stemadvies: in het kamp van de vijand

Op 14, 15 en 16 maart vinden er weer gemeenteraadsverkiezingen plaats in Nederland. Wij schreven als Communistisch Platform in de voorgaande jaren vaak een stemadvies met als doel het uiteenzetten van het belang van principiële oppositie in de huidige context. Het kan lastig zijn in een land als Nederland, dat geen expliciete landelijke revolutionaire arbeiderspartij kent, principiële oppositie te vinden in het versplinterde landschap op links. Waar wij als Communistisch Platform voorgaande jaren onze oriëntatie voornamelijk op de SP hadden, is dat door de gebeurtenissen van het afgelopen jaar veranderd. Bij deze verkiezingen adviseren we om op de Socialisten in Rotterdam, Utrecht en Amsterdam te stemmen, en in andere gemeenten een kritische stem op BIJ1 of de SP te overwegen. 

De strijd binnen de SP tussen marxistische leden en de bureaucratische partijtop heeft een bijna permanente lamlegging van de activistische vleugel getoond. Het gevolg hiervan is een nog verdere verrechtsing van de partij. Waar de SP zo’n tien jaar lang als grootste partij op links nog vrij veel aantrekkingskracht had voor marxisten, heeft de partij gestaag pogingen gedaan om meer regierungsfähig te worden. De partij flirt met rechtse retoriek om stemmen te winnen (zie de retoriek omtrent arbeidsmigratie en een nationalistische houding tegenover Europa). Het activisme dat de partij vanaf haar oprichting kenmerkte en de oppositie tegen het kapitalisme, door de partij al lange tijd consequent neoliberalisme genoemd, brokkelt steeds verder af. 

Als we naar de cijfers kijken wordt de aftakeling van de SP des te duidelijker. Waar de SP in 2018 in 116 afdelingen deelnam aan de verkiezingen zijn dat er nu nog maar 93 (de cijfers kunnen enigszins vertekend zijn door gemeentefusies). Wanneer deze afdelingen het exacte aantal zetels krijgen als in 2018 dan daalt het aantal zetels van 303 in 2018 naar 243 nu. Maar met het oog op de huidige staat van de partij is het maar zeer de vraag of dat aantal überhaupt bereikt wordt.

Met het oog op deze campagne is het ook opvallend dat de SP in de aanval gaat tegen ‘elitair links’ om hun eigen xenofobe standpunten met betrekking tot arbeidsmigratie te verdedigen. Zo gaf Lilian Marijnissen aan dat arbeidsmigranten de sociale samenhang van de wijken ondermijnen. 1 Daarnaast besloot Bart van Kent dat het nodig was om vakbondsleden aan te vallen, omdat, God behoede ons, die pleiten voor taallessen voor Nederlanders om cohesie in de buurt de verbeteren. 2 

Het is niet duidelijk wat de SP hiermee probeert te winnen, ze lijkt in te zetten op het winnen van voorgaande verkiezingen. Arbeidsmigratie lijkt bij deze verkiezingen niet zo’n groot thema, dus de SP heeft òf totaal geen vinger aan de pols bij wat er speelt in het land – een reële optie – òf ze probeert willens en wetens stemmen bij de PVV weg te snoepen op een chauvinistische basis. Terwijl de arbeidersklasse grote klappen te verduren heeft gekregen door inflatie, de coronacrisis en aanvallen op de democratie krijgt dit niet de focus van de SP die het verdient. Het lijkt duidelijk dat met de zuivering van de linkerflank van de SP de barrière voor verrechtsing is weggehaald. Xenofobische uitlatingen van de partijtop zijn geenszins nieuw, maar leidden voorheen tot onvrede bij de linkerflank, waardoor de partij  vaak ten minste nog terug krabbelde. Na de zuivering is de weg naar ‘sociaal-chauvinistische’ politiek volledig open gezet. 

Vandaar ook dat wij als Communistisch Platform niet langer enkel een oriëntatie op de SP heeft. Het probleem dat dan ontstaat is: binnen welke partijen kunnen wij verder onze visie verspreiden? De algemene tendensen die we bespeuren in het linkse landschap, zoals de verrechtsing van de SP, stoppen helaas niet daar.

Veel oud SP’ers die intersectionaliteit hoog in het vaandel hebben staan, hebben de overstap gemaakt naar BIJ1. Deze partij is aantrekkelijk gebleken voor veel nieuwe, voornamelijk jonge, mensen op links. De problemen van BIJ1 zijn echter ook veelomvattend. Zo hebben ze vaak programmatisch gezien goede eisen omtrent democratisering en arbeidersrechten, maar blijkt dat ze in de praktijk, net zoals de SP, makkelijk compromissen sluiten om in een verantwoordelijkheidspositie te komen.  Deze eisen verschillen echter erg per gemeente waar BIJ1 actief is.  Zo wilde de lijsttrekker van BIJ1 in Almere bijvoorbeeld samenwerking met de PVV al niet uitsluiten. 3 De partij besloot toen met haar te breken, de nummer twee op de lijst pleit in haar kandidatuur echter vooral voor ondernemerschap op een manier die niet te rijmen is met een zogenaamd links programma. 4

De interne strijd binnen links, en dan voornamelijk de SP, heeft tegelijkertijd geleid tot het ontstaan van het nieuwe eenheidsinitiatief De Socialisten. Opgezet door geroyeerde SP’ers, gedesillusioneerde SP’ers en socialisten van allerlei pluimage, is De Socialisten een organisatie die eenheid voorstaat. Eenheid onder de noemer van een verenigend, democratisch perspectief. De SP heeft veel kader verloren, kader dat ook gedeeltelijk is opgepikt door BIJ1 en Partij voor de Dieren en nu ook vrijwel gehele afdelingen die zelfstandig verdergaan. De Socialisten probeert als organisatie deze weggevallen kaders weer te bundelen en probeert zo een nieuw eenheidsproject aan te gaan met onder andere lokale electorale uitingen. 

In verschillende gemeenten doen De Socialisten ook mee aan de gemeenteraadsverkiezingen, namelijk in Rotterdam (Socialisten 010), Utrecht (Socialisten Utrecht) en Amsterdam (Democratisch Socialisten Amsterdam – DSA). 

Naast hun organisatie als eenheidsinitiatief in plaats van een ‘normale’ politieke partij, onderscheiden De Socialisten zich door daadwerkelijk linkse programma’s die ook proberen een systeemanalyse te maken. 

De principiële programma’s verschillen per gemeente, maar hebben toch genoeg raakvlakken. De Socialisten Utrecht en Rotterdam stellen bijvoorbeeld expliciet voor principiële oppositie te staan en De Socialisten Amsterdam stellen dat een linkse meerderheid in de gemeenteraad niet voldoende is om de stad weer van diens inwoners te maken en dat de gebaande paden van het parlementaire systeem niet afdoende zijn voor structurele verandering. Verdere gemene delers zijn een streven naar verregaande democratie en transparantie, verduurzaming die niet ten koste gaat van individuen maar die dieper bij de wortel wordt aangepakt, het behouden van en verstevigen van demonstratierecht, het uitbreiden van de publieke en coöperatieve sector en het verhogen van het minimumloon. In brede zin focussen de programma’s van De Socialisten niet vooral op raadswerk maar zien zij hun programma’s als onderdeel van hun activiteiten binnen de linkse beweging.

De gehele programma’s, evenals de kandidatenlijsten van De Socialisten zijn te bekijken op hun website

Hoe staan communisten dan in brede zin tegenover deelname aan parlementaire verkiezingen?  Als communisten zien wij het als on doel om eigen kandidaten naar voren te schuiven in verkiezingen. Dit heeft echter als doel te fungeren als ‘guerillastrijders’ in het kamp van de vijand. Ons doel in het parlement is het ondermijnen en blootleggen van de zwakke plekken en werkelijke politiek van burgerlijke partijen, tijdens elke stap pleiten voor het verzwakken van de macht van de burgerlijke staat tegenover de arbeidersklasse, en het zijn van een megafoon van de sociale strijd. Hierbij hoort dat wij strijden voor het transparant maken van de achterkamertjespolitiek en alle politieke handelingen en verregaande democratisering. Communisten doen niet mee aan verkiezingen om coalities te vormen met burgerlijke partijen. Wanneer arbeiderspartijen een coalitie vormen met de zogenoemde burgerlijke partijen betekent dit dat er compromissen gesloten moeten worden die ten nadele van de arbeidersklasse zullen zijn, arbeiderspartijen moeten zich daar niet voor lenen. Het is voor een echte arbeiderspartij dan ook niet mogelijk om een revolutionaire situatie te creëren door enkel plaats te nemen in een parlement en al helemaal niet door samen te werken met burgerlijke partijen. De rol van een arbeiderspartij in het burgerlijke staatssysteem is die van de principiële oppositie, de rol van waakhond. 

Ondanks de beperkingen die hervormingen binnen het kapitalistische raamwerk kunnen inhouden, is het volgens ons toch belangrijk om het parlement als middel te zien. Fundamentele hervormingen in het belang van de arbeidersklasse zijn niet geheel onbereikbaar via het parlement. Het is gevaarlijk het parlement als volledig overbodig te zien. Hervormingen die deelname aan politiek makkelijker maken voor de arbeidersklasse en die ervoor zorgen dat onafhankelijk organisatie van de arbeidersklasse gemakkelijker wordt, zijn wel degelijk nuttig. Net zoals hervormingen die leef- en werkomstandigheden van de hele werkende klasse verbeteren. Maar deze zullen enkel tot stand komen in combinatie met een sterke arbeidersbeweging die de druk kan opvoeren op de staat. Daarnaast kan een parlement dienen als platform voor socialistische ideeën en als platform om wantoestanden binnen het parlement aan de kaak te stellen en te veroordelen.  

In het huidige politieke landschap is er niet een eenduidig stemadvies te geven, er is niet één partij die in alle gemeenten of een groot deel hiervan actief is en meedoet aan verkiezingen op een principiële basis. Daarom moet een stemadvies voor communisten op dit moment per gemeente verschillen. Wij roepen op om in gemeenten waar De Socialisten meedoen aan verkiezingen op hen te stemmen en ook waar deze organisaties (nog) niet meedoen aan verkiezingen hen te helpen opbouwen. In gemeenten waar geen van bovenstaande het geval is, roepen wij op tot een kritische stem op BIJ1 of de SP. Ondanks de eerder genoemde tekortkomingen van beide partijen,  geeft dit het meest een uiting aan linkse politiek. Een dergelijke stem kan echter nooit een vervanging zijn voor het daadwerkelijke langdurige werk van het opbouwen van een communistische partij met haar eigen electorale uitingen. 

Auteur